Abyssosaurus – rodzaj plezjozaura.
Historia
Skamieniałości nieznanego gatunku odkryto w 1992 roku w Czuwaszji, w rejonie porieckim, w pobliżu wsi Miszukowo, nad rzeką Menyą. Odkrycia dokonał paleontolog V.V. Mitta, który natrafił na 20 kręgów szyjnych i przekazał je do muzeum w Moskwie. W 1998 roku Chuvash Natural Historical Society „Terra incognita” zorganizowało kolejną ekspedycję, podczas której odnaleziono dodatkowe pozostałości. Mitta wspomniał o swoim odkryciu w 2000 roku w publikacji, którą napisał wspólnie z Starodubcewą, lecz nie dokonał formalnego opisu nowego taksonu.
Skamieniałości znalezione przez Mittę najwyraźniej należały do plezjozaura. Wcześniej na terenie Federacji Rosyjskiej odkryto przedstawicieli trzech potwierdzonych gatunków tych morskich stworzeń.
Budowa
Nowe znalezisko okazało się dużym plezjozaurem, osiągającym długość około 7 m, z czego połowa tej długości przypadała na szyję. Kręgosłup obejmował:
- minimum 44, a prawdopodobnie 51 kręgów szyjnych o jajowatych, trapezoidalnych trzonach, które były szersze niż dłuższe, o wysokości równej długości, z niewielkimi łukami i kanale kręgowym, z wklęsłymi powierzchniami stawowymi, towarzyszącymi krótkimi, spłaszczonymi grzbietowo-brzusznie żebrami szyjnymi o zaokrąglonych końcach,
- 3 kręgi piersiowe,
- 21 kręgów grzbietowych, które stawały się coraz mniejsze w kierunku ogonowym, o wysokich łukach i szerokim kanale, a gastralia w ich środkowej części były szerokie,
- 3 kręgi krzyżowe,
- minimum 5, a raczej około 20 kręgów ogonowych.
Kość międzyobojczykowa łączyła się z obojczykami. Łopatki miały poszerzone ku przodowi ramiona grzbietowe i były szeroko rozmieszczone po bokach, nie łącząc się w linii pośrodkowej. Towarzyszyły im szerokie kości krucze, prawdopodobnie bez wcięcia na brzegu przyśrodkowym. Kończyny przednie były znacznie większe od tylnych, a miednica była szersza niż długa.
Systematyka
Nowy rodzaj został nazwany przez Berezin jako Abyssosaurus. Autor wyjaśnił, że nazwa ta pochodzi od greckiego słowa abyssos, oznaczającego bezdenny, oraz łacińskiego saurus, oznaczającego jaszczura. Wbrew jego słowom, człon saurus, który występuje w nazwach wielu innych rodzajów kopalnych, w tym dinozaurów, również wywodzi się z greki, jak wskazują autorzy wielu innych nazw rodzajowych. W obrębie tego rodzaju umieszczono pojedynczy gatunek Abyssosaurus nataliae. Epitet gatunkowy upamiętnia Natalie Berezinę, jak napisał autor: pracownika naukowego, moją współpracowniczkę i żonę. Holotyp został skatalogowany jako MChEIO (Museum of Chuvash Natural Historical Society), nr PM/1. Miejsce typowe określono jako Rosja, Czuwaszja, rzeka Menya, lewy dopływ rzeki Sury, 55°02′43.6″ N, 46°09′46.2″ E; kreda dolna, górny hoteryw, warstwa Speetoniceras versicolor.
Dalsza klasyfikacja nowego odkrycia okazała się trudna. Wstępne badania kręgów szyjnych sugerowały ich przynależność do rodziny Cimoliasauridae, z typowym rodzajem Cimoliasaurus z Ameryki Północnej, wprowadzonej w 1959 roku przez Delaira. W 2000 roku Berezin zaprezentował na konferencji pracę zatytułowaną A New Cimoliasauridae Plesiosaur from the Early Cretaceous (Hauterivian) of Chuvashia of the Central Russian Platform („Nowy plezjozaur z Cimoliasauridae z wczesnokredowej (hoteryw) Czuwaszji z Platformy Środkowrosyjskiej”). Jednak w tej samej pracy autor zmienił zdanie, zauważając wcześniejsze badania podważające zasadność wyróżniania tej rodziny, szczególnie publikację autorstwa O’Keefe i Street z 2009 roku, która dotyczyła Tatenectes. W niej autorzy zrezygnowali z wyróżniania Cimoliasauridae, dzieląc ich przedstawicieli na rodziny Elasmosauridae i Aristonectidae w ramach Cryptocleidoidea. Dodatkowo, pojawiły się głosy sugerujące uznanie Aristonectes za przedstawiciela elasmozaurów, a także pojawiły się trudności związane z położeniem rodziny Polycotylidae. W związku z tym Berezin postanowił klasyfikować opisany przez siebie rodzaj w rodzinie Aristonectidae. Publikacja ta została zatytułowana podobnie jak jego wystąpienie, ale zmienił nazwę rodziny w tytule, co dało A new plesiosaur of the family Aristonectidae from the Early Cretaceous of the center of the Russian platform („Nowy plezjozaur z rodziny Aristonectidae z wczesnej kredy ze środka Platformy Rosyjskiej”). Rodzina ta według Berezina obejmowała takie rodzaje, jak Aristonectes, Kaiwhekea, Cimoliasaurus i Scanisaurus.
Autor zaproponował dla tworzonego przez siebie rodzaju następujący kladogram:
Kolejni autorzy podważyli ten pogląd. Twórcy portugalskiego rodzaju Plesiopharos w przeprowadzonej szerokiej analizie filogenezy w ogóle nie wyróżnili rodziny Aristonectidae, umieszczając Abyssosaurus w obrębie Cryptoclididae. Jego taksonem siostrzanym okazał się Colymbosaurus.
Przypisy