Abu Ubajda Ibn al-Dżarrah
Abu Ubajda Ibn al-Dżarrah, arabski أبو عبيدة بن الجراح, pełne imię: Abu Ubajda Amir Ibn Abd Allah Ibn al-Dżarrah (urodzony około 581, zmarł w 639) był towarzyszem Mahometa. Jest tradycyjnie uważany, obok Abu Bakra i Umara, za jednego z najbliższych współpracowników Proroka, a po jego śmierci pełnił rolę dowódcy muzułmańskiego podboju Syrii.
Abu Ubajda pochodził z plemienia Banu al-Haris, które było częścią Kurajszytów. Jego klan, al-Fihr, należał do jednego z dziesięciu arystokratycznych klanów Mekki, znanych jako „Al-Abtahijjun”. Al-Fihr był częścią wewnętrznego kręgu „Al-Mutajjabun”, na czele którego stały Banu Abd Manaf, wśród których znajdowali się Haszymici. W ten sposób al-Fihr znajdował się w opozycji do Banu Abd al-Dar, przewodzącego przeciwnemu obozowi politycznemu Mekki. Rodzina Abu Ubajdy brała również udział w konfliktach pomiędzy Kurajszytami a plemieniem Banu Hawazin, a jego dziadek dowodził Banu al-Haris w tych walkach.
Abu Ubajda był jedną z pierwszych osób, które przyjęły islam. Zgodnie z muzułmańską tradycją, należy do dziesięciu ludzi, którym Prorok obiecał Raj, znanych jako „Al-Aszara Al-Mubaszszara”. Gdy A’isza zapytała Proroka, kogo spośród swoich towarzyszy najbardziej ceni, Mahomet wymienił Abu Ubajdę jako trzeciego po Abu Bakrze i Umarze. Niektóre źródła wskazują, że Abu Ubajda otrzymał zaszczytny tytuł „hawari rasul Allah” (uczeń Wysłannika Boga), który dzielił z Zubajrem Ibn al-Awwamem. Najbardziej honorowy przydomek nadany mu przez Proroka to „Amin al-Umma” (zaufany wspólnoty), co oznaczało całkowite zaufanie Mahometa do Abu Ubajdy, który zajmował się zbieraniem podatków od niemuzułmańskich poddanych lub reprezentował swojego pana w delikatnych misjach.
Podobnie jak inni towarzysze Proroka, Abu Ubajda brał udział w większości wydarzeń związanych z jego misją. Uczestniczył w emigracji („hidżra”) do Etiopii, a następnie do Medyny. W trakcie bitwy pod Badrem niektórzy twierdzą, że zabił swojego ojca, który walczył po stronie Kurajszytów przeciwko Mahometowi. Inne tradycje jednak podkreślają, że ojciec Abu Ubajdy zmarł na długo przed objawieniem się Proroka. Abu Ubajda wyróżnił się także w bitwie pod Uhudem oraz jako dowódca różnych ekspedycji przeprowadzonych w imieniu Mahometa, zarówno militarnych, jak i dyplomatycznych. Najważniejszym wydarzeniem, w którym brał udział, była narada po śmierci Proroka, podczas której trio mekkańskich muhadżirów, w skład którego wchodzili Abu Bakr, Umar i Abu Ubajda, przekonało medyńskich ansarów, aby nie wybierali osobnego lidera. Na tej naradzie Abu Bakr zasugerował, by kalifem został Abu Ubajda, jednak ostatecznie na to stanowisko powołano Abu Bakra. W czasie jego rządów Abu Ubajda został odpowiedzialny za skarb medyńskiego rządu. Gdy w 634 roku kalifem został Umar, wysłał Abu Ubajdę do Syrii, gdzie wkrótce mianował go głównodowodzącym wojskami w tym regionie. Dokładna data mianowania nie jest znana – niektórzy historycy twierdzą, że miało to miejsce po zdobyciu Damaszku, a inni po bitwie nad rzeką Jarmuk. Jako dowódca sił arabskich w regionie Abu Ubajda pełnił również funkcję namiestnika Syrii. Po pokonaniu Bizantyńczyków nad Jarmukiem, Abu Ubajda dokończył podbój północnej Syrii, zdobywając Hims, Aleppo i Antiochię.
W 639 roku w Syrii wybuchła epidemia dżumy, która stała się zgubna dla Abu Ubajdy. Według niektórych tradycji, w momencie wybuchu zarazy Umar wezwał Abu Ubajdę do Medyny, aby mianować go swoim następcą, jednak ten odmówił opuszczenia Syrii. Inne relacje podają, że w swoich ostatnich chwilach Umar stwierdził, iż gdyby Abu Ubajda żył, nie wahałby się mianować go kalifem. Abu Ubajda został pochowany w pobliżu miasta Bisan (obecnie Bet Sze’an), jednak znajduje się po jordańskiej stronie granicy, w muhafazie Al-Balka. Jego grób stał się miejscem pielgrzymek, a ludzie zaczęli mu przypisywać moce uzdrawiające. Nie pozostawił po sobie potomków.
Bibliografia
- Khalil Athamina: Abū ʿUbayda b. al-Jarrāḥ. Encyclopaedia of Islam. Third Edition. [dostęp 2012-09-10]. (ang.).
- H.A.R.Gibb: Abū Ūbayda al-Djarrāh. W: H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 158 – 159. ISBN 90-04-08114-3.
- Danuta Madeyska: Historia świata arabskiego: okres klasyczny od starożytności do końca epoki Umajjadów (750). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1999. ISBN 83-235-0096-7. Brak numerów stron w książce