Abu Salabich

Obecnie znane jako Tell/Īšān Abū eṣ-Ṣalābīh, Abu Salabich to stanowisko archeologiczne znajdujące się w południowym Iraku, w muhafazie Al-Kadisijja, położone około 16 km na północny zachód od Nippur.

Stanowisko

Stanowisko Abu Salabich znajduje się w centrum mezopotamskiej równiny aluwialnej, między rzekami Eufrat i Tygrys. Analiza umiejscowienia oraz geomorfologii sugeruje, że w starożytności leżało ono nad główną odnogą Eufratu, tą samą, nad którą usytuowane były również miasta Kisz i Nippur. Obszar zajmowany przez to stanowisko wynosi około 2 x 1 km i obejmuje kilkanaście małych telli, z których żaden nie wznosi się wyżej niż 5 m nad otaczającą równinę. Ich dolne partie pokrywa natomiast 2–3 m warstwa osadów mułowych.

Nazwa

Nie jest pewna starożytna nazwa stanowiska. Początkowo sądzono, że można je zidentyfikować z miastem Kesz, ale obecnie przyjmuje się, że Kesz znajdowało się bardziej na wschód, w pobliżu Adab. Obecnie najlepiej pasującą lokalizacją wydaje się być miasto Eresz, znane z tekstów, którego opiekunką była Nisaba, bogini sztuki pisarskiej.

Historia

Stanowisko było zamieszkane w IV i III tysiącleciu p.n.e. Najwcześniejsze dowody osadnictwa, w postaci fragmentów ceramiki, pochodzą z późnego okresu Ubajd (koniec V – początek IV tysiąclecia p.n.e.). Odkryto warstwy z okresu Uruk (IV tysiąclecie p.n.e.) w tellach: południowo-zachodnim (zwanym „Uruk”), zachodnim oraz północno-wschodnim. Warstwy z wczesnodynastycznego okresu (III tysiąclecie p.n.e.) zidentyfikowano w tellach: północno-zachodnim (początek ED I, około 2900 p.n.e.), głównym (nie wcześniej niż w późnym ED I) i południowym (ED III). Ustalenie daty opuszczenia stanowiska jest trudne z powodu erozji, ale wydaje się, że tell „Uruk” nie był zamieszkany po okresie Uruk, a tell zachodni po okresie ED I. Najpóźniejsze ślady zabudowy na tellu głównym pochodzą z ED III, choć fragmenty ceramiki wskazują na osadnictwo w okresie akadyjskim i Ur III. Nie znaleziono dowodów osadnictwa z II tysiąclecia p.n.e. ani późniejszych.

Prace wykopaliskowe

Wykopaliska w Abu Salabich rozpoczął jako pierwszy Vaughn E. Crawford w latach 1963-65 w ramach American School of Oriental Research. W pomieszczeniach budynku na tellu głównym (obszar E), który najprawdopodobniej był częścią kompleksu świątynnego, odkrył około 500 fragmentów presargonidzkich tabliczek z pismem klinowym. Publikacja tych znalezisk w 1974 roku przez Roberta D. Biggsa zrewolucjonizowała naszą wiedzę o wczesnej literaturze mezopotamskiej. Szczególne znaczenie mają wersje „Instrukcji Szuruppaka” oraz „Hymnu do świątyni w Kesz”. Odkryto także listy leksykalne i geograficzne, fragmenty dzieł literackich i religijnych oraz dokumenty administracyjne. Późniejsze prace wykopaliskowe umożliwiły odkrycie kolejnych tabliczek (część z nich pochodziła z innych budynków na tellu głównym), w tym kolejnych tekstów administracyjnych. W 1975 roku wznowiono wykopaliska pod kierunkiem J.N. Postgate’a z British School of Archaeology in Iraq, które trwały do 1989 roku z przerwami. W ich trakcie odsłonięto około 4 ha (10 akrów) powierzchni miasta, co pozwoliło ustalić sieć ulic, linię murów miejskich, lokalizację bram oraz wielu budynków. W obszarach A i E tellu głównego odkryto liczne groby z bogatym wyposażeniem (ceramika, biżuteria). W latach 1985-1990 wykopaliska na tellu „Uruk” prowadziła Susan M. Pollock, która potwierdziła zasiedlenie stanowiska od wczesnego do późnego okresu Uruk.

Bibliografia

J.N. Postgate, hasło Abu Salabikh, w: Eric M. Meyers (wyd.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, vol. I, Oxford University Press, New York – Oxford 1997, s. 9-10.

Literatura (wybór)

Robert D. Biggs, Inscriptions from Tell Abū Şalābīkh (1974)
A.R. Green i inni, Abu Salabikh Excavations vol. 4 (The 6G Ash-Tip and Its Contents, 1993)
H.P. Martin, J. Moon, J.N. Postgate, Abu Salabikh Excavations vol. 2 (Graves 1 to 99, 1985)
Jane Moon, Abu Salabikh Excavations vol. 3 (Catalogue of Early Dynastic Pottery, 1987)
Susan Pollock, Abu Salabikh, the Uruk Mound, 1985-86, Iraq 49 (1987), s. 121-141.
Susan Pollock, Archaeological Investigations on the Uruk Mound Abu Salabikh, Iraq 52 (1990), s. 85-93.
Susan Pollock, Caroline Steele, Melody Pope, Investigations on the Uruk Mound, Abu Salabikh, 1990, Iraq 53 (1991), s. 59-68.
J.N. Postgate, Abu Salabikh Excavations vol. 1 (The West Mound Surface Clearance, 1983)