Abu Sa’id
Abu Sa’id (pers. ابو سعید بہادر خان, mong. ᠪᠦᠰᠠᠢ ᠪᠠᠬᠠᠲᠦᠷ ᠬᠠᠨ) urodził się 2 czerwca 1305, a zmarł 30 listopada 1335. Był on władcą z dynastii Ilchanidów, rządzącym w latach 1316-1335.
Abu Sa’id był synem Oldżajtu. W momencie śmierci ojca miał zaledwie dwanaście lat. W czasie jego małoletności, regencję sprawował głównodowodzący armią, Czoban. Przejmowanie władzy przez regenta zakończyło wpływy Raszid ad-Dina, który został oskarżony o otrucie Oldżajtu, co było ułatwione, gdyż był on osobistym lekarzem ilchana. Ostatecznie został uznany za winnego i skazany na śmierć. 7 lipca 1318 roku został ścięty, a jego niepełnoletni syn, który miał mu rzekomo pomagać w zbrodni, również poniósł ten sam los.
Okres małoletności ilchana przyczynił się do wzmocnienia pozycji koczowniczej arystokracji. Czoban, otoczony krewnymi, czuł się bezkarny, co prowadziło do licznych buntów. Już w 1319 roku wybuchło powstanie w Chorasanie, które kierował uciekinier z ułusu czagatajskiego, Jasawur. Wykorzystał on sytuację związaną z kolejną wojną Ilchanidów ze Złotą Ordą. Czoban zdołał go pokonać i wyprzeć wojska Złotej Ordy z Kaukazu. W 1320 roku mamelucy najechali na podległą Ilchanidom Małą Armenię. Konflikt zakończono negocjacjami, a po 60 latach wojen w 1323 roku mamelucy i Ilchanidzi zawarli trwały pokój.
W 1322 roku syn Czobana, Timurtasz, ogłosił się niezależnym władcą w Anatolii, co doprowadziło do buntu. Osobiście ojciec zdusił rebelię, jednak Czoban wyjednał przebaczenie dla swojego syna, który początkowo miał być skazany na śmierć. Timurtasz został wicekrólem Ar-Rumu. W 1327 roku ponownie popadł w niełaskę, uciekając do Kairu. Kolejny syn Czobana, Dimiszk-chodża, również zbuntował się w tym samym roku i został ścięty. Czoban zareagował na to wznieceniem buntu, jednak większość jego stronników opowiedziała się po stronie ilchana. Jeszcze w tym samym roku Czoban podzielił los swojego syna. Abu Sa’id, pozbawiony ambitnego regenta, powrócił do polityki Ghazana.
W 1328 roku mianował wezyrem syna Raszid ad-Dina, Ghijas ad-Dina Muhammada Raszidiego. Ten dążył do ograniczenia samowoli podatkowej poborców, co spowodowało konflikt z koczowniczą arystokracją, która w czasach regencji Czobana znacznie zwiększyła swoje dochody i przywileje kosztem państwa. W 1335 roku Abu Sa’id wziął udział w wyprawie przeciwko Złotej Ordzie. W trakcie marszu wojsk w kierunku Arranu zmarł 30 listopada 1335 roku, nie pozostawiając po sobie męskiego potomka. Po jego śmierci wybuchła wojna domowa, która nie doprowadziła do wyłonienia jednego zwycięzcy zdolnego do objęcia pozycji kolejnego ilchana. Państwo Ilchanidów zaczęło powoli się rozpadać.
Bibliografia
- BogdanB. Składanek, Historia Persji, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2003, ISBN 83-88938-32-0, OCLC 749417040.
- Jerzy Hauziński, Irańskie intermezzo. Dzieje Persji w średniowieczu (VII – koniec XV w.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
- Peter M. Holt, Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku, przeł. Barbara Czarska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993.