Abu Nuwas (arab. ابو نواس Abū Nuwās) (właściwie Al-Hasan Ibn Hani) (ur. około 757/758 w rejonie Al-Ahwazu, zm. 813 w Bagdadzie) był wybitnym poetą arabski z epoki Abbasydów.
Życiorys
Ojciec Abu Nuwasa był syryjskim żołnierzem, który osiedlił się w Iranie, gdzie ożenił się z lokalną kobietą. Jego przydomek Abu Nuwas wywodzi się od tradycyjnych imion władców jemeńskich sprzed epoki islamu, co wskazuje na jego pochodzenie z tego regionu. Po śmierci ojca, gdy Abu Nuwas miał 7 lat, jego matka przeniosła się do Basry, znanego wtedy ośrodka nauk filologicznych. Tam studiował filologię arabską, starą poezję oraz sunnę, ucząc się od znakomitych gramatyków, filologów i zbieraczy tradycji. Istnieją również sugestie, że sam był przekazicielem hadisów.
Abu Nuwas był osobą o orientacji homoseksualnej. W trakcie swoich studiów nawiązał związek ze starszym kuzynem, poetą Walibem Ibn al-Hubabem, który stał się jego kochankiem i mentorem.
Na początku panowania Haruna ar-Raszida (786–809) Abu Nuwas osiedlił się w Bagdadzie, gdzie szybko zdobył uznanie na dworze wezyrów kalifa, Barmakidów. Pisał dla nich wiersze pochwalne, ale również satyryczne, zwłaszcza kiedy wynagrodzenie za jego utwory było niewystarczające. Wydaje się, że jego sytuacja finansowa była dobra, co pozwalało mu na prowadzenie hulaszczego życia w towarzystwie pięknych dziewcząt i chłopców, które opisywał w swoich wierszach. Księga tysiąca i jednej nocy przedstawia Abu Nuwasa jako bliskiego towarzysza kalifa, biorącego udział w dworskich uciechach i będącego jego nadwornym poetą.
W roku 802, gdy Barmakidzi stracili łaskę, Abu Nuwas nadal okazywał im wsparcie. To mogło wywołać gniew kalifa, który uwięził go. Zgodnie z tradycją, w tym czasie zaczął żałować swojego dotychczasowego życia i tworzyć wiersze o tematyce ascetycznej. Pod koniec panowania Haruna ar-Raszida udał się do Egiptu, gdzie pozostał aż do jego śmierci. Po powrocie do Bagdadu został nadwornym poetą syna Haruna, Al-Amina, którego znał od dzieciństwa. Zmarł krótko przed zdobyciem Bagdadu przez brata Al-Amina, Al-Mamuna, w 813 roku.
W ocenie arabskiej krytyki literackiej, Abu Nuwas zaliczany jest do poetów uznawanych za matbu, czyli naturalnych, w przeciwieństwie do masnu, którzy tworzyli sztuczną poezję. Uznawany jest za „największego piewcę wina w poezji arabskiej” i twórcę kanonu poezji bachicznej. Innym ważnym tematem jego twórczości była miłość do chłopców, w której również był prekursorem. Pod koniec swojego życia tworzył wiersze o tematyce ascetycznej. Abu Nuwas reprezentował nurt badi, nową poezję odrzucającą tradycyjne wzory poezji beduińskiej. Wprowadził do poezji arabskiej wiele nowych tematów i środków stylistycznych, tworząc lekką i pełną wdzięku poezję, całkowicie różną od surowych form poezji beduińskiej.
Przypisy
Bibliografia
Janusz Danecki (red.): Poezja arabska: wiek VI-XIII: wybór. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997. ISBN 83-04-04246-0. Brak numerów stron w książce.
Jerzy Hauziński: Burzliwe dzieje Kalifatu Bagdadzkiego. Warszawa: Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10988-2. Brak numerów stron w książce.
Jolanta Jasińska: Abu Nuwas. W: Józef Bielawski (red. nauk.): Mały słownik kultury świata arabskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1971.
