Abu Haszim Abd Allah Ibn Muhammad Ibn al-Hanafijja
Abu Haszim Abd Allah Ibn Muhammad Ibn al-Hanafijja (? – zmarł pomiędzy 700 a 703/81 – 84 A.H.) był synem Muhammada Ibn al-Hanafijji i był uznawany za imama przez szyicką grupę kajsanitów.
O jego życiu wiadomo niewiele. Część swojego życia spędził w Syrii, a po śmierci ojca, Muhammada Ibn al-Hanafijji, zyskał uznanie jako imam wśród większości kajsanitów, choć szczegóły dotyczące jego przywództwa pozostają niejasne. Mówi się, że jego ojciec osobiście wskazał go jako swojego następcę, co mogłoby oznaczać, że po raz pierwszy w szyizmie wprowadzono koncepcję „nassu” (naṣṣ – tekst), według której żyjący imam wyznacza swojego następcę. Niektórzy kajsanici jednak postrzegali go tylko jako pełnomocnika (waṣi) Muhammada Ibn al-Hanafijji, który, jak twierdzono, żył w górach Raḍwā pomiędzy Mekką a Medyną, żywiąc się dzikimi kozicami i otoczony przez dwa lwy. Abu Haszim miał zmarł wkrótce po złożeniu hołdu na dworze Umajjadów, a według Al-Masudiego za panowania Abd al-Malika (685–705). Ta data wydaje się bardziej wiarygodna niż tradycyjnie podawany rok 716/717, gdyż potwierdza ją fakt, że zmarły w 703 Abd Allah Ibn Haris Ibn Naufal uczestniczył w jego ceremonii pogrzebowej. Z kolei poeta Kusajjir Azza w jednym ze swoich wierszy przepowiadał, że syn Muhammada Ibn al-Hanafijji i jego następca jako przywódca wiernych (czyli Abu Haszim) nie dożyje końca panowania Abd al-Malika.
Wiele lat po śmierci Abu Haszima, przywódcy starający się o uznanie szyitów, Abbasyda Muhammad Ibn Ali oraz potomek brata Alego, Abd Allah Ibn Mu’awija, zaczęli twierdzić, że są w posiadaniu jego testamentu, w którym przekazał im imamstwo za pomocą nassu. Z tekstu testamentu wykorzystywanego przez abbasydzką propagandę wynika, że 100 rok hidżry (718/719) był postrzegany przez wiele szyickich grup jako czas spełnienia ich eschatologicznych nadziei. Wydaje się, że w tym okresie zmieniono datę śmierci Abu Haszima na czas tuż przed tym rokiem, aby jego udzielenie nassu mogło być uznane za początek wydarzeń związanych z rokiem 100. Większość dawnych zwolenników Abu Haszima zaczęła zjednoczyć się wokół Abbasydów, nazywając siebie haszimijja, co sugerowało poparcie dla Haszymitów. Prawdopodobnie pierwotnie przez haszimijję rozumiano zwolenników nie tylko Haszymitów, lecz konkretnie Abu Haszima. Z czasem termin ten zaczął odnosić się wyłącznie do zwolenników jednego odłamu Haszymitów, czyli Abbasydów. Gdy Abbasydzi umocnili swoją władzę, trzeci kalif tej dynastii, Al-Mahdi (775–785), zrezygnował z odwoływania się do Abu Haszima jako źródła ich prawa do przywództwa, zaczynając wyprowadzać je od protoplasty rodu, Abbasa, jako krewnego i prawowitego dziedzica Mahometa.
Przypisy
Bibliografia
- Janusz Danecki: Podstawowe wiadomości o islamie. [T.] 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, 1998. ISBN 83-86483-40-7. Brak numerów stron w książce
- B. Lewis: Hāshimiyya. W: B. Lewis, V.L. Ménage, Ch. Pellat, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume III. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 265. ISBN 90-04-08118-6.