Abu Ghausz, Abu Gosz
(arab. أبو غوش; hebr. אבו גוש) – lokalna społeczność usytuowana w Dystrykcie Jerozolimy, w Izraelu.
Położenie
Abu Ghausz znajduje się w Górach Judzkich, około 10 km na zachód od Jerozolimy. W otoczeniu miasteczka znajdują się Kirjat Je’arim, wioski Kefar ha-No’ar Kirjat Je’arim, Ajn Rafa i Ajn Nakkuba, moszawy Bet Nekofa i Jad ha-Szemona, a także kibuce Ma’ale ha-Chamisza i Kirjat Anawim.
Historia
Chociaż pierwsze dowody osadnictwa sięgają 6000 lat wstecz, obecna forma osady została ustanowiona w 1520 roku na ruinach biblijnego miasta Kirjat Je’arim. Miejsce to jest często wspomniane w Biblii jako granica między terytoriami plemion Beniamina i Judy. W księgach Starego Testamentu, takich jak 1 Samuela 6:21-7:1 oraz 1 Kronik 13:5-8, opisano, że w domostwie Abinadaba przechowywano Arkę Przymierza przez 20 lat. Historia przeniesienia Arki do Jerozolimy opisana jest w 2 Samuela 6:1-23 oraz 1 Kronik 13:1-14; 15:1-16,43. W późniejszych wiekach osada przesunęła się z wierzchołka wzgórza do doliny.
W I wieku Rzymianie założyli w tym miejscu fort dla oddziałów X Legionu (Fretensis). Zachował się z tego okresu rezerwuar wodny, na którym północnym murze można odczytać inskrypcję „Vexillatio leg[ionis] X Fre[tensis]”. Uważa się, że żołnierze tego legionu uczestniczyli w ukrzyżowaniu Jezusa Chrystusa.
W V wieku, za czasów Bizancjum, zbudowano tu kościół, który został zniszczony podczas najazdu perskiego w 614 roku. Po okresie panowania arabskiego, w 1099 roku, krzyżowcy zdobyli wioskę, mylnie identyfikując ją jako biblijne Emaus, miejsce, gdzie zmartwychwstały Jezus ukazał się dwóm uczniom (por. Ewangelia Łukasza 24:13-35). Wybór Kirjat Je’arim na Emaus wynikał z łacińskiego przekładu Biblii, który podawał odległość 60 stadiów (11,5 km) od Jerozolimy. Krzyżowcy zbudowali tutaj zamek Fontenoide oraz w 1142 roku kościół wzorowany na Kościele Najświętszej Maryi Panny „Niemieckiej” w Jerozolimie. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego osada straciła na znaczeniu, a ruch handlowy przeniósł się na bardziej północną trasę. Pielgrzymi zaczęli wskazywać inne miejsce jako domniemane Emaus, Al-Kubajba, co również znajdowało się około 60 stadiów od Jerozolimy. W rezultacie krzyżowcy opuścili Kirjat Je’arim w 1187 roku.
Po podboju arabskim wioskę nazwano Karjat al-Inab (pol. Miasto Winogron). W latach 1350–1400 władcy mamelucy urządzili tutaj postój dla karawan, dodając do kościoła nowy meczet. Około 1800 roku osiedlił się tu Abu Ghausz, zwany „szejkiem z Hidżazu”. Osmańskie władze przyznały mu prawo ochrony pielgrzymów podróżujących z równiny nadmorskiej do Jerozolimy, a w zamian pobierał opłaty, co przyczyniło się do budowy jego fortuny. W XVIII i XIX wieku rodzina Abu Ghausza nabyła znaczące tereny w okolicach Jerozolimy. Miasteczko przyjęło swoją nazwę od niego, a obecni mieszkańcy arabscy Abu Ghausz uważają się za jego potomków.
W 1906 roku dawny kościół krzyżowców stał się siedzibą benedyktynów. W 1914 roku Żydowski Fundusz Narodowy zakupił ziemię na północny wschód od Abu Gosz od arabskich rolników. Wybuch I wojny światowej opóźnił przybycie żydowskich osadników, którzy pojawili się w 1920 roku, zakładając osadę Kirjat Anawim. Arabscy mieszkańcy Abu Ghausz utrzymywali dobre relacje z sąsiednimi żydowskimi osiedlami i nie uczestniczyli w wojnie domowej w Mandacie Palestyny (1947-1948). Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku Abu Gosz była jedyną arabską wioską, która pozostała neutralna w czasie walk o strategiczną trasę z wybrzeża do Jerozolimy. Niemniej jednak, żydowskie oddziały Hagany wypędziły mieszkańców tej wioski. Po zakończeniu wojny, wbrew groźbom kolejnych eksmisji, niektórzy z nich powrócili do swoich domów. W 1992 roku miejscowość uzyskała status samorządu lokalnego.
Zabytki
Na zachodnim skraju miejscowości, na szczycie wzgórza Dajr al-Azhar, znajduje się opactwo benedyktyńskie w Abu Ghausz z sanktuarium Notre-Dame de l’Arche d’Alliance (Naszej Pani Arki Przymierza), które zostało zbudowane w latach 1900-1924 na miejscu klasztoru, założonego w czasie wypraw krzyżowych w 1143 roku dla zakonu szpitalników, w miejscu utożsamianym z biblijnym Emaus. Po 1187 roku klasztor popadł w ruinę, a jego odbudowa miała miejsce dopiero na początku XX wieku. Na szczycie nowego kościoła umieszczono figurę Matki Bożej.
Demografia
Według danych Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych, w 2008 roku w Abu Ghausz mieszkało 6,0 tys. osób.
Struktura wiekowa populacji:
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Miasteczko jest znane z doskonałej koegzystencji mieszkańców arabskiego i żydowskiego pochodzenia. Często jest postrzegane jako wzór współpracy między dwoma narodami i religiami. W izraelskiej armii istnieje nawet specjalny oddział rekrutujący się z muzułmańskich mieszkańców tej miejscowości (około 20-30 regularnych żołnierzy oraz 60 płatnych ochotników pracujących dla wojska w Abu Gosz).
Kultura
Abu Ghausz jest gospodarzem cyklicznego festiwalu muzycznego, który odbywa się dwa razy w roku (w maju podczas świąt Szawuot – święto pierwszych owoców – oraz w październiku podczas świąt Sukkot – święto namiotów).
Komunikacja
Przez miejscowość przebiega droga nr 425, która prowadzi na południowy wschód do węzła drogowego z autostradą nr 1, a na południowy zachód do Kirjat Je’arim oraz drugiego wjazdu na autostradę nr 1. Lokalne drogi kierujące na północ umożliwiają dotarcie do kibucu Ma’ale ha-Chamisza.
Przypisy
Bibliografia
- J. Perrot: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1967. 266-267. Brak numerów stron w książce
- J. Perrot: Chronique archéologique: Abu Gosh. Revue biblique, 1969. 421-423. Brak numerów stron w książce
- M. Lechevallier: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1970. 222-223. Brak numerów stron w książce
- M. Lechevallier: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1971. 226-227. Brak numerów stron w książce
- A. Chouraqui: Abu Gosh. De L’Emmaüs des croisés au monastère de la résurrection. Saint-Herblain, 1995. Brak numerów stron w książce
- J. Murphy-O’Connor: The Holy Land. An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. Oxford: Oxford University Press, 1998. 152-153. Brak numerów stron w książce