Abstynencyjna edukacja seksualna

Abstynencyjna edukacja seksualna, znana również jako edukacja seksualna oparta wyłącznie na abstynencji (ang. abstinence-only sex education), to rodzaj edukacji, który kładzie nacisk na unikanie aktywności seksualnej przed małżeństwem. Zazwyczaj nie uwzględnia ona innych aspektów zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, takich jak metody kontroli urodzeń oraz bezpieczny seks. W przeciwieństwie do tego, kompleksowa edukacja seksualna obejmuje zarówno kontrolę urodzeń, jak i abstynencję. Badania nie potwierdzają efektywności edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji, wskazując, że nie zmniejsza ona ryzyka zakażenia HIV w krajach rozwiniętych, ani nie wpływa na wskaźnik aktywności seksualnej czy liczbę nieplanowanych ciąż w porównaniu z kompleksową edukacją seksualną.

Charakterystyka

Edukacja abstynencyjna skupia się na nauczaniu dzieci i młodzieży, jak powstrzymywać się od aktywności seksualnej, promując przekonanie, że jest to jedyna skuteczna metoda na uniknięcie ciąży oraz chorób przenoszonych drogą płciową (STI). Programy te kładą duży nacisk na „wartości rodzinne” oraz uczą, że abstynencja do momentu zawarcia małżeństwa jest normą, której należy przestrzegać.

Skuteczność

Badania systematyczne, które oceniały edukację seksualną opartą na abstynencji, wykazały, że nie jest ona skuteczna w zapobieganiu niechcianym ciążom ani w ograniczaniu rozprzestrzeniania się STI, a także ma wiele innych wad. Amerykańska Akademia Pediatryczna zaleca rezygnację z takich programów edukacyjnych, uznając je za nieskuteczne oraz wskazując, że media często informują o braku abstynencji.

Przenoszenie STI

W meta-analizie z 2015 roku stwierdzono, że programy skoncentrowane na abstynencji nie wpływają na prawdopodobieństwo zakażeń chorobami przenoszonymi drogą płciową. Przegląd Cochrane’a sugeruje, że edukacja oparta wyłącznie na abstynencji nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka zakażenia HIV w krajach o wysokich dochodach. W krajach rozwijających się również brakuje dowodów na skuteczność takich programów. W 2008 roku Douglas Kirby przeprowadził przegląd dowodów na skuteczność programów edukacyjnych opartych wyłącznie na abstynencji i nie znalazł wielu potwierdzających to dowodów. Meta-analiza z 2011 roku wykazała, że programy te są nieskuteczne w redukcji ryzyka zakażenia HIV wśród młodzieży. Ponadto ustalono, że edukacja abstynencyjna często zawiera błędne informacje medyczne oraz pomija istotne informacje dotyczące zmniejszania zagrożeń związanych z seksualnością.

HIV

Osoby w wieku 15–24 lata stanowią niemal połowę wszystkich nowych zakażeń HIV. Profilaktyka zakażenia HIV w tej grupie wiekowej polega na promowaniu zdrowia seksualnego, opóźnianiu inicjacji seksualnej, ograniczeniu liczby partnerów seksualnych oraz stosowaniu prezerwatyw. Edukacja seksualna w ramach systemu szkolnictwa jest kluczowa dla kształtowania bezpiecznych zachowań seksualnych oraz zrozumienia dotyczącego zakażeń HIV i ich transmisji. Edukacja seksualna oparta wyłącznie na abstynencji do ślubu nie dostarcza informacji na temat metod antykoncepcyjnych, w tym stosowania prezerwatyw. Programy profilaktyki oparte na abstynencji mają ograniczoną skuteczność w ograniczaniu ryzykownych zachowań seksualnych oraz opóźnianiu inicjacji seksualnej. W meta-analizie nie potwierdzono ich skuteczności w zmniejszaniu ryzyka zakażenia HIV, a także są krytykowane za ograniczanie informacji na temat sprawdzonych metod profilaktyki oraz za dyskryminowanie osób homoseksualnych.

Ciąża

Istnieją dowody na to, że edukacja seksualna oparta wyłącznie na abstynencji do ślubu jest nieskuteczna. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że edukacja abstynencyjna koreluje z wyższą liczbą ciąż i porodów wśród nastolatków. Z kolei kompleksowa edukacja seksualna prowadzi do zmniejszenia liczby porodów w tej grupie wiekowej. Spadek wskaźnika ciąż wśród nastolatków w latach 1995-2002 był głównie wynikiem wprowadzenia skuteczniejszych metod antykoncepcyjnych, a zmniejszenie ryzyka zajścia w ciążę wśród nastolatków w wieku 18-19 lat wynika z lepszej dostępności antykoncepcji.

Choć edukacja seksualna sprzyja opóźnieniu pierwszego stosunku seksualnego, programy oparte wyłącznie na abstynencji nie wykazują takiego związku i nie wpływają na to, czy oraz kiedy młodzi ludzie zaczynają prowadzić życie seksualne.