Absolutorium

Absolutorium – definicja i znaczenie

Absolutorium (łac. absolutorium – zwolnienie, unieważnienie) to termin odnoszący się do aktu prawnego, który jest podejmowany przez organ uprawniony (na przykład parlament) na podstawie przedstawionego sprawozdania finansowego. Udzielenie absolutorium oznacza potwierdzenie prawidłowości działań finansowych organu wykonawczego (w tym przypadku rządu) w określonym okresie czasu.

Można więc stwierdzić, że absolutorium to jedna z form odpowiedzialności parlamentarnej rządu. Różnica pomiędzy absolutorium a innymi formami odpowiedzialności polega na zakresie. Istotą absolutorium jest brak zastrzeżeń do gospodarki finansowej rządu, a nie zaufanie do ogólnej polityki rządu czy jego składu.

Absolutorium w ustroju politycznym RP

Na podstawie przepisów zawartych w Konstytucji RP (art. 226), Rada Ministrów ma obowiązek przedstawić Sejmowi sprawozdanie z realizacji ustawy budżetowej w ciągu pięciu miesięcy po zakończeniu roku budżetowego. Sejm, po zapoznaniu się z tym sprawozdaniem oraz opinią Najwyższej Izby Kontroli, podejmuje uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium w ciągu 90 dni od momentu złożenia sprawozdania.

Regulamin Sejmu wskazuje, że analiza przedstawionych sprawozdań odbywa się w sposób analogiczny do rozpatrywania projektów ustaw budżetowych oraz innych planów finansowych. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa sejmowa Komisja Finansów Publicznych, do której trafiają przedłożone sprawozdania w celu ich analizy. Części sprawozdań są przesyłane do innych odpowiednich komisji sejmowych, które po dokonaniu analizy przedstawiają swoje wnioski Komisji Finansów Publicznych. Rekomendacje Najwyższej Izby Kontroli są również kierowane przez Prezydium Sejmu do odpowiednich komisji sejmowych w celu rozpatrzenia.

Na podstawie analizy sprawozdań z różnych komisji, Komisja Finansów Publicznych przedstawia na posiedzeniu Sejmu swoje sprawozdania z wnioskami dotyczącymi przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania ustawy budżetowej oraz innych planów finansowych, a także w kwestii absolutorium. Wraz z tym sprawozdaniem, Komisja Finansów Publicznych dostarcza Sejmowi informacje o wnioskach poszczególnych komisji, które nie zostały uwzględnione. Następnie, Sejm podczas posiedzenia plenarnym, po wysłuchaniu opinii NIK, dokonuje oceny wykonania ustaw finansowych i podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia rządowi absolutorium. Kluczowym elementem tej oceny jest przestrzeganie dyscypliny budżetowej, co oznacza stosowanie się do wymogów prawidłowego wykonywania zadań budżetowych.

Brak udzielenia absolutorium Radzie Ministrów może prowadzić do jej odwołania w drodze konstruktywnego wotum nieufności.

Absolutorium w prawie handlowym

Absolutorium nie jest jedynie instytucją prawa konstytucyjnego. W kontekście prawa handlowego, uchwałę o udzieleniu absolutorium podejmują: zwyczajne walne zgromadzenie spółki komandytowo-akcyjnej oraz spółki akcyjnej (oceniani są tu komplementariusze prowadzący sprawy spółki komandytowo-akcyjnej, członkowie rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej oraz członkowie zarządu i rady nadzorczej spółki akcyjnej), jak również zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (oceniani są członkowie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz zarządu).

Tematyka absolutorium odnosi się także do prawa spółdzielczego. Walne zgromadzenie spółdzielni podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium zarządowi.

Uchwałę w sprawie absolutorium podejmuje również zgromadzenie ogółu właścicieli lokali we wspólnocie mieszkaniowej (oceniani są zarząd lub zarządca, któremu powierzono zarząd nieruchomością wspólną, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o własności lokali – art. 29 ust. 2 w związku z art. 30 ust. 2 pkt 3 tej ustawy).

Instytucja absolutorium w prawie prywatnym wiąże się z wieloma wątpliwościami prawnymi. Jednym z zagadnień jest kwestia skutków prawnych udzielenia absolutorium. W orzecznictwie oraz doktrynie prawa brakuje jednolitego stanowiska w tej sprawie. Jednakże dominuje pogląd, że udzielenie absolutorium zwalnia ocenionego z odpowiedzialności odszkodowawczej (co do zasady).

Absolutorium w stowarzyszeniach

Instytucja absolutorium występuje także w stowarzyszeniach, które mogą wprowadzić głosowanie nad udzieleniem absolutorium przez walne zebranie dla poszczególnych organów stowarzyszenia (np. zarządu, komisji rewizyjnej itp.). Nie ma jednak ustawowych regulacji dotyczących skutków braku absolutorium dla organów stowarzyszenia – konsekwencje te zależą od regulacji zawartych w statucie danej organizacji.