Abromiškės
Abromiškės (lit. Abromiškės, hist. Abramowsk, Abromiszki) to wieś znajdująca się na Litwie, w rejonie elektreńskim okręgu wileńskiego, oddalona o 3,5 km na wschód od Elektrenów, nad jeziorem Abromiškiai. W pobliżu przebiega autostrada A1.
Historia
W 1571 roku pierwszy pałac w Abromiškėch zbudował Abraham Poniatowski, od którego imienia wywodzi się nazwa tych dóbr. Później majątek przeszedł w ręce rodziny Bychowców, a w 1748 roku trafił w posagu do rodziny de Raès. Kazimiera Kolowrath de Raès (1818–1893) w 1840 roku poślubiła Franciszka Broel-Platera (1798–1867) i wniosła mu te dobra w posagu. Po jej śmierci, majątek przekazała swojemu najmłodszemu synowi, Wilhelmowi Broel-Platerowi (1851–1911), który był mężem Felicji Pereświt-Sołtan (1861–1956). Felicja oraz jej trzy córki: Izabella, Ida i Maria były ostatnimi dziedziczkami Abramowska przed I wojną światową. W wyniku litewskiej reformy rolnej, majątek został rozparcelowany, a folwark dysponował jedynie 320 hektarami ziemi, które w 1937 roku zakupił bankier i kolekcjoner sztuki Mykolas Žilinskas (1904–1992).
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku, Abramowsk, wcześniej część województwa trockiego Rzeczypospolitej, znalazł się w ujeździe trockim guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W drugiej połowie XIX wieku należał do gminy Jewie.
Od 1920 roku Abramowsk stał się częścią Litwy, która w latach 1940–1990, jako Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka, była częścią ZSRR. Nazwa miejscowości została zmieniona na Abromiškiai, a następnie na Abromiškės.
Na terenie Abramowska od wieków istniało stare cmentarzysko. Około 1600 roku ówcześni właściciele wznosili tu zbór wyznania helweckiego, potem zbor socyniański oraz szkołę. Zbory te istniały do drugiej połowy XVII wieku, po czym uległy upadkowi. Jednocześnie Bogdan Ogiński zbudował cerkiew grecką pod zwierzchnictwem monasteru św. Ducha w Wilnie.
Stan obecny
W wiosce znajduje się biblioteka, która jest filią Biblioteki Publicznej Samorządu miasta Elektreny.
Na południe od wsi usytuowany jest Szpital Rehabilitacyjny Abromiskiai.
Dwór
Na przełomie XVIII i XIX wieku Raèsowie zbudowali w Abromiškėch drewniany, klasycystyczny dwór. Był to parterowy obiekt na wysokiej podmurówce, o czworokątnym planie, z dwuokienną facjatą w centralnej części. Przed środkowym wejściem znajdował się portyk w stylu wielkiego porządku, wspierany przez dwie pary kolumn, z belkowaniem i trójkątnym szczytem z oknem w kształcie okulus. Do portyku prowadził lekko wzniesiony podjazd, otoczony półkolistym murkiem z kwadratowymi słupkami. Z ogrodu prowadził do dworu taras widokowy umiejscowiony na osi. Budynek był przykryty wysokim, gładkim dachem czterospadowym.
W 1898 roku do dworu dobudowano murowane, boczne skrzydła. Lewe skrzydło, dwupiętrowe, zdobione pilastrami, zawierało 8 pokoi gościnnych, natomiast prawe, parterowe skrzydło, było przeznaczone dla dzieci i nauczycielek.
Przed 1914 rokiem w dworze znajdowało się wiele cennych przedmiotów. W salonach umeblowanych w stylu Ludwika XV wisiały obrazy takich mistrzów jak Jan Rustem czy Frans Snyders. Ogromna biblioteka liczyła 20 tysięcy woluminów, z których część przepadła w czasie powstania styczniowego. W 1914 roku księgozbiór liczył około 2 tysięcy książek, a najcenniejsze przedmioty zostały wywiezione do Wilna, gdzie zaginęły.
Na wzgórzu, około 2 km od dworu, na cmentarzu wznosi się murowana kaplica z pierwszej połowy XIX wieku, w której znajdują się groby rodzinne de Raèsów oraz ostatnich przedstawicieli linii Broel-Platerów.
W dniu 27 czerwca 1812 roku Napoleon spędził noc w tutejszym dworze, a rankiem 28 czerwca udał się do Wilna.
Dwór był otoczony rozległym parkiem krajobrazowym o powierzchni 15,5 ha, który wraz z trzema stawami przetrwał do dziś. Oba murowane skrzydła zostały odrestaurowane, natomiast drewniana, centralna część pałacu uległa ruinie. Odrestaurowano również stodołę.
Majątek Abramowsk został opisany w trzecim tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej autorstwa Romana Aftanazego.