Abrewiatura

Abrewiatura, zwana również abrewiacją (z łac. abbreviatura, abbreviatio; od łac. brevis – krótki) to umowny skrót stosowany w tekstach z czasów starożytnych i średniowiecznych, mający na celu skrócenie zapisu.

Historia

Abrewiatury zaczęły być używane już od III wieku p.n.e. W starożytności pojawił się pierwszy system stenografii, znany jako noty tyrońskie, który stanowił najbardziej drastyczny sposób na skracanie wyrazów. W dziełach prawniczych w celu oznaczenia często powtarzających się terminów wprowadzono kontrakcje, czyli notae iuris. Noty tyrońskie były prawdopodobnie stosowane już od II wieku n.e., jednak w 438 roku cesarz Teodozjusz II zakazał ich używania.

Wspomniane metody skracania wyrazów stały się fundamentem systemu abrewiacji, który rozwinął się w średniowieczu. Przed reformą karolińską, która uprościła i ujednoliciła symbole abrewiacyjne, różne szkoły pisarskie posługiwały się własnymi metodami skracania. System wprowadzony za panowania Karola Wielkiego obowiązywał aż do XIII wieku. Wraz z upowszechnieniem pisma w XIV i XV wieku, abrewiacje zaczęły się mnożyć, co szczególnie dotyczyło rękopisów filozoficznych i prawniczych, utrudniając ich lekturę. Ponownie system abrewiacji został uproszczony w czasach oświecenia.

Rodzaje abrewiatur

Wyróżniano głównie dwie metody abrewiacji:

suspensja (łac. abbreviatio per suspensionem, dosł. zawieszenie) – polega na zachowaniu początkowej lub kilku pierwszych liter wyrazu. Skrót zaznaczano kreską.
kontrakcja (łac. abbreviatio per contractionem, ściągnięcie) – w przypadku kontrakcji czystej pozostawiano pierwszą i ostatnią literę, natomiast w kontrakcji mieszanej lub zgłoskowej również litery ze środka wyrazu.

Oprócz tego istniały również signum abbreviationis – znaki, które zastępowały sylaby wyrazu.

Współczesność

Dziś abrewiatura odnosi się do umownego znaku pisarskiego o stałym znaczeniu, który zastępuje słowo lub frazę. Tego rodzaju znaki można wykorzystać w różnych formach zapisu, takich jak zapis stenograficzny czy nutowy.

Przykłady nowoczesnych abrewiatur to: %, $, €, §, ©, ®.