Abrek
Abrek to postać z folkloru północnego Kaukazu, która przedstawiana jest jako szlachetny, żyjący w samotności wojownik. Po rosyjskim podboju Kaukazu na przełomie XVIII i XIX wieku, termin ten zaczął odnosić się do powstańców walczących z najeźdźcą.
Historia
Przed rosyjskim podbojem Kaukazu, osobą określaną jako abrek był przestępca, który uciekał przed karą ze strony swojej społeczności za popełniony czyn. Abrek mógł albo przenieść się do innej wioski, gdzie ukrywał swoją tożsamość i przyjmował nowe imię, albo żył w dzikich górach, czekając na nieuchronną śmierć z głodu. Z oczywistych powodów abrek budził strach oraz nienawiść.
W wyniku rosyjskiego podboju Kaukazu oraz późniejszych rządów kolonialnych, ludność miejscowa zaczęła stawiać opór w postaci walki partyzanckiej. Pojęcie abreka-banity zyskało wtedy nowy wymiar. Często abrekami stawali się bowiem ludzie prześladowani przez Rosjan, a nie ci, którzy łamali lokalne prawa. Z czasem termin ten zaczął dotyczyć antyrosyjskich partyzantów, zwłaszcza w Czeczenii, gdzie opór przeciw Rosjanom był szczególnie intensywny. Postrzegano ich jako obrońców krzywdzonych oraz ojczyzny. Aslanbek Szeripow napisał: „[w]ładza [rosyjska] terroryzowała spokojną ludność, a abrekowie terroryzowali władzę. Ludność patrzyła z nadzieją na abreków jako walczących z barbarzyństwem kolonialnej administracji (…)”
Abrekami nazywano również liderów kolejnych powstań przeciwko władzy rosyjskiej, a później sowieckiej, w tym powstania z 1913 roku (na czele którego stał legendarny abrek Zelimchan Guszmazukajew), oraz tego z lat 1941–1943, które zakończyło się deportacją Czeczenów do Kazachstanu. Niektórzy dowódcy z wojen czeczeńsko-rosyjskich w latach 90. XX wieku i pierwszej dekady XXI wieku również byli określani tym mianem, w szczególności Rusłan Giełajew.
Charakterystyka abreka
Zgodnie z klasycznym poglądem, instytucja „abreczstwa” to wyższa forma rozbójnictwa. Jednakże, bycie abrekiem ma w kontekście kulturowym Kaukazu znacznie szersze znaczenie. Abrek uznawany był za osobę, której życie w społeczności już się zakończyło, a śmierć wciąż nie nadeszła: abrek był jakby zawieszony między życiem a śmiercią. Podstawowymi cechami postaci abreka były samotność, odrzucenie oraz konieczność walki. Abrek żył w dzikich warunkach, bez przyjaciół, odrzucony i niedoceniany przez otaczający go świat. Toczył nierówną i skazaną na porażkę walkę z najeźdźcą, której jedynym zakończeniem mogła być jego śmierć. Nierzadko przypisywano abrekowi zdolności magiczne.