Abram Deborin

Abram Mojsejewicz Deborin

Abram Mojsejewicz Deborin (ros. Абра́м Моисе́евич Дебо́рин, właściwie: Abram Mojsejewicz Joffe, ros. Абра́м Моисе́евич Ио́ффе; urodził się 16 czerwca 1881 w Upino, Litwa, zmarł 8 marca 1963 w Moskwie) był radzieckim filozofem marksistowskim oraz pracownikiem akademickim w Akademii Nauk ZSRR.

Życiorys

Deborin pochodził z żydowskiej rodziny mieszczańskiej. Po ukończeniu szkoły rozpoczął pracę jako ślusarz i nawiązał kontakty z grupami rewolucyjnymi wśród robotników. W 1903 roku wyjechał do Szwajcarii, gdzie rozpoczął studia filozoficzne w Bernie, które ukończył w 1908 roku na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Bernie. Od 1903 roku był członkiem partii bolszewickiej, a w 1907 roku, pod wpływem Jerzego Plechanowa, przeszedł do partii mienszewików. W 1908 roku powrócił do Rosji.

W 1915 roku opublikował swoją pierwszą książkę zatytułowaną Wstęp do teorii materializmu dialektycznego. Po rewolucji październikowej Deborin opuścił szeregi mienszewików i skupił się na pracy naukowej, dydaktycznej oraz wydawniczej. Pracował na Uniwersytecie im. Swierdłowa, w Instytucie Czerwonej Profesury oraz w Instytucie Marksa i Engelsa. Był współzałożycielem i przez wiele lat redaktorem pisma „Pod znamieniem marksizma”, gdzie brał udział w niemal wszystkich dyskusjach, w tym w znanym sporze między „mechanicystami” a „dialektykami”, któremu przewodził. Pod koniec lat dwudziestych Deborin i jego zwolennicy byli określani jako „filozoficzne kierownictwo”, ponieważ kierowali czasopismem „Pod znamieniem marksizma” oraz większością instytucji filozoficznych w kraju.

W 1928 roku Deborin został członkiem WKP(b), a w 1929 roku członkiem Akademii Nauk ZSRR. Komitet Centralny WKP(b) w uchwale z 15 stycznia 1931 roku krytycznie ocenił działalność czasopisma „Pod znamieniem marksizma”. Uchwała ta stwierdziła, że grupa Deborina w zakresie niektórych problemów zeszła „na pozycje mieńszewizującego idealizmu”, co skutkowało utratą przez Deborina czołowej pozycji w radzieckiej filozofii. Wówczas zrezygnował z większości funkcji i całkowicie poświęcił się pracy naukowej.

W 1961 roku Deborin został odznaczony odznaczeniem państwowym.

Główne dzieła

Wstęp do teorii materializmu dialektycznego (1915; wyd. pol. 1959);
Lenin kak myslitiel (1924);
Dialektika i jestiestwoznanije (1930);
Socjalno-politikije uczenije nowogo wriemieni (1958);
Fiłosofija i politika (1961; wyd. pol. 1969).

Przypisy

Bibliografia

Lew Suworow: Rozwój materializmu dialektycznego po śmierci W.I. Lenina (1924–1967). W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 624–637. (pol.).

П.В. Алексеев: ДЕБОРИН Абрам Моисеевич. W: Русская философия. Энциклопедия. Под общ. ред. М. А. Маслина. Wyd. III. М.: Мир философии, 2020, s. 174-175. (ros.).