Abraham Rój

Abraham Rój, znany również jako Abram Rój (ur. 8 stycznia 1916 w Zbijewie lub Zbijewku, zm. 9 czerwca 1975) – był polskim krawcem pochodzenia żydowskiego, więźniem oraz pierwszym znanym z nazwiska uciekinierem z niemieckiego obozu zagłady SS-Sonderkommando Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

Życiorys

Był synem Icka Majera oraz Sury z Rafałowiczów, miał dwóch braci i pięć sióstr. W 1917 roku jego rodzina osiedliła się w majątku Ciepliny, a w 1930 roku zamieszkał w Izbicy Kujawskiej, przy ulicy Kościelnej.

W dzieciństwie uczęszczał do chederu oraz do szkoły powszechnej w Izbicy Kujawskiej. Od grudnia 1929 roku uczył się krawiectwa, a po zakończeniu nauki pracował jako krawiec. W sierpniu 1938 roku został powołany do wojska, a w marcu 1939 roku wcielono go do 69 Pułku Piechoty. W trakcie kampanii wrześniowej uczestniczył w bitwie nad Bzurą, a następnie został wzięty do niewoli przez Niemców i trafił do Stalagu XI A. W marcu 1940 roku powrócił do Izbicy Kujawskiej i ponownie podjął pracę jako krawiec.

9 stycznia 1942 roku, razem z grupą mężczyzn, został deportowany z getta w Izbicy Kujawskiej i wysłany do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Został przydzielony do komanda grabarzy w Lesie Rzuchowskim. W nocy z 16 stycznia 1942 roku dokonał ucieczki z pałacu w Chełmnie, wyczołgując się przez małe okno i uciekając do lasu. Trzy dni później z obozu uciekli także Szlama Ber Winer oraz Mordechaj Podchlebnik.

Udało mu się przedostać na wieś, gdzie schował się w chłopskiej stodole, a następnie najprawdopodobniej udał się do Koła, gdzie natknął się na wystawiony za nim list gończy. Potem przebywał prawdopodobnie w Grabowie, a następnie w Krośniewicach. W lutym 1942 roku spotkał się w Koluszkach z Szlamą Winerem. Około 10 lutego udał się do Wierzbnika, gdzie prowadził korespondencję z Winerem, który znajdował się w getcie warszawskim. W Wierzbnikach przebywał w obozie pracy przymusowej, gdzie zachorował na tyfus. 30 lipca 1944 roku razem z grupą więźniów trafił do Auschwitz-Birkenau. Udało mu się uciec z obozu prawdopodobnie w styczniu 1945 roku, podczas tzw. marszu śmierci. Ukrywał się w chłopskiej stodole, gdzie odnaleźli go żołnierze Armii Czerwonej, nakazując gospodarzom zająć się nim pod groźbą śmierci.

Po wojnie powrócił do Izbicy Kujawskiej, gdzie 3 lipca 1945 roku zarejestrował się w urzędzie gminnym. W sierpniu 1945 roku, wraz z Taubą Ruchlą Pakin z domu Frajlich, opuścił Polskę, używając fałszywych dokumentów. Udał się do Berlina, gdzie 26 października 1945 roku wziął ślub. Przez następne 6 lat pracował jako wspólnik w jednym z berlińskich kasyn. Później, razem z żoną, opuścił Berlin i wyjechał do Stanów Zjednoczonych, przybywając do Nowego Jorku 11 lipca 1951 roku. Zamieszkał w Hartford, gdzie podjął pracę jako krawiec. W Hartford otworzył własny zakład krawiecki oraz pralnię, a także zadebiutował jako poeta i malarz.

W 1955 roku urodziła mu się córka, Sara. Od 1964 roku mieszkał na przedmieściach West Hartford. Zmarł 9 czerwca 1975 roku z powodu zawału serca.