Abraham Ortelius (urodzony 14 kwietnia 1527 w Antwerpii, zmarł 28 czerwca 1598) był flamandzkim geografem, kartografem, historykiem oraz wydawcą map.
Życiorys
Abraham Ortelius pochodził z Niderlandów. W 1570 roku w Antwerpii opublikował pierwszy systematyczny zbiór map świata, znany jako Theatrum orbis terrarum. Ten atlas zawierał unikalne mapy różnych krajów, w tym mapę Polski autorstwa Wacława Grodeckiego, które Ortelius zgromadził dzięki swojej rozległej sieci kontaktów z uczonymi z całej Europy. Do 1612 roku wydano około 45 edycji tego dzieła, a w kolejnych wersjach mapy były na bieżąco aktualizowane i poprawiane. Publikacja ta ukazała się w różnych językach na całym świecie.
Ortelius, który zdobył wykształcenie jako grawer, w okolicach 1554 roku założył własny biznes związany z książkami oraz antykwariatem. Około 1560 roku, pod wpływem Gerarda Mercatora, zaczął interesować się tworzeniem map. W ciągu następnej dekady opracował mapy świata w rzutach serca (1564), Egiptu (1565) oraz Azji (1567), a także pierwsze wydanie Theatrum, które zawierało 70 map wykonanych w jednolitym stylu. Theatrum było rozwijane i aktualizowane w kolejnych edycjach aż do końca 1612 roku. Ortelius został mianowany geografem Filipa II Habsburga w 1575 roku.
Dryf kontynentalny
Ortelius był pierwszym, który zwrócił uwagę na geometryczne podobieństwo między wybrzeżami Ameryki oraz Europy i Afryki, proponując dryf kontynentalny jako możliwe wyjaśnienie tego zjawiska. Jacqueline W. Kious opisała myśli Orteliusa w następujący sposób:
Abraham Ortelius w swoim dziele Thesaurus Geographicus zasugerował, że obie Ameryki zostały „oderwane od Europy i Afryki… przez trzęsienia ziemi i powodzie”, dodając, że „ślady tego pęknięcia ujawniają się, jeśli ktoś wyciągnie mapę świata i uważnie rozważy wybrzeża trzech [kontynentów]”.
Obserwacje Orteliusa dotyczące połączenia kontynentów oraz jego teoria o pęknięciu i separacji pozostały niezauważone aż do końca XX wieku. Jednakże, w XVIII i XIX wieku zostały one ponownie odkryte, a później przez Alfreda Wegenera, który opublikował swoją hipotezę dryfu kontynentalnego w 1912 roku i w kolejnych latach. Jego prace były szeroko dostępne w języku niemieckim i angielskim oraz zawierały geologiczne wsparcie dla tego pomysłu, co sprawiło, że Wegener jest uważany przez większość geologów za pierwszego, który uznał możliwość dryfu kontynentalnego.
Dzieła Abrahama Orteliusa
Przypisy
Bibliografia
Daniel J. Boorstin: The Discoverers. Nowy Jork: Random House, 1983, s. 275–278. ISBN 0-394-40229-4.