Abraham Lincoln

Abraham Lincoln (urodzony 12 lutego 1809 w pobliżu Hodgenville, zmarły 15 kwietnia 1865 w Waszyngtonie) był amerykańskim politykiem oraz mężem stanu, pełniącym funkcję szesnastego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Brał udział w wojnie Czarnego Jastrzębia. W Izbie Reprezentantów zasiadał przez dwa lata jako przedstawiciel Partii Wigów. W 1860 roku zdobył nominację Partii Republikańskiej na prezydenta, a po zwycięstwie w powszechnych wyborach objął urząd 4 marca 1861 roku. Trzy lata później ponownie został kandydatem partii i uzyskał reelekcję. Jego życie zakończyło się 15 kwietnia 1865 roku w wyniku zamachu, którego sprawcą był John Wilkes Booth.

Młodość i edukacja

Abraham Lincoln przyszedł na świat 12 lutego 1809 roku na farmie Sinking Spring, około 3 km na południe od Hodgenville w hrabstwie Hardin (obecnie Hrabstwo LaRue). Był synem Thomasa Lincolna oraz Nancy Hanks. Jego ojciec był cieślą, a matka pochodziła z Wirginii. W 1811 roku rodzina Lincolna przeprowadziła się do Knob Creek, a po pięciu latach do Pigeon Creek. Wkrótce po śmierci matki w 1818 roku, jego ojciec ożenił się ponownie z Sarah Bush Johnstone, która motywowała Lincolna do nauki. Mimo trudności związanych z edukacją w obszarach pogranicznych, Lincoln był samoukiem.

W latach 20. XIX wieku podjął różne prace, w tym na roli oraz na promie. Wiosną 1830 roku rodzina przeprowadziła się do Macon, gdzie Lincoln znalazł zatrudnienie jako buchalter w New Salem. W tym okresie intensywnie czytał książki i uczył się angielskiego pod okiem Mentora Grahama. W 1832 roku uczestniczył w wojnie Czarnego Jastrzębia i ubiegał się o miejsce w legislaturze stanowej. Po niepowodzeniu w wyborach, prowadził własny interes, a rok później został mianowany kierownikiem poczty oraz zastępcą mierniczego hrabstwa.

Kariera polityczna

W 1834 roku Lincoln postanowił ponownie ubiegać się o miejsce w legislaturze stanu Illinois, co zakończyło się sukcesem. W kolejnych latach, w 1836, 1838 i 1840, zdobywał reelekcję. W 1846 roku wygrał wybory do Izby Reprezentantów, gdzie zasiadał jako jedyny przedstawiciel Partii Wigów z Illinois. Po nieuzyskaniu posady rządowej u boku Zachary’ego Taylora, wycofał się z polityki na pięć lat, zajmując się praktyką prawniczą. W 1855 roku bezskutecznie starał się o miejsce w Senacie, a rok później przystąpił do nowo powstałej Partii Republikańskiej. W wyborach w 1856 roku ubiegał się o nominację na wiceprezydenta, ale przegrał z Williamem Lewisem Daytonem. W 1858 roku prowadził głośne debaty na temat niewolnictwa z senatorem Stephenem Douglasem, co przyniosło mu popularność, jednak przegrał wybory do Senatu.

W dniach 16-18 maja 1860 roku w Chicago odbyła się konwencja Partii Republikańskiej, gdzie głównymi rywalami o nominację prezydencką byli Lincoln i William Henry Seward. Po trzecim głosowaniu Lincoln zdobył wymaganą większość, a Hannibal Hamlin został jego kandydatem na wiceprezydenta. Partia Demokratyczna była podzielona na dwa obozy, nominując Stephena Douglasa i Johna Breckinridge’a. Lincoln wygrał w głosowaniu powszechnym, zdobywając 180 głosów elektorskich (około 60%).

Prezydentura

4 lutego 1861 roku, jeszcze przed objęciem urzędu, 7 stanów południowych ogłosiło powstanie Skonfederowanych Stanów Ameryki, z Jeffersonem Davisem na czołowej pozycji. Lincoln, choć nie wypowiadał się publicznie na temat niewolnictwa, potajemnie instruował republikanów, by nie zgadzali się na ustępstwa. W swoim przemówieniu inauguracyjnym zapowiedział dążenie do zachowania jedności kraju, apelując jednocześnie do Konfederacji o powrót do Unii. W swoim rządzie zasiadali zarówno byli wigowie, jak William H. Seward, jak i demokraci, jak Edwin M. Stanton.

Na początku swojej kadencji Seward zasugerował, aby zjednoczyć kraj poprzez wojnę z mocarstwem europejskim, co Lincoln odrzucił. 12 kwietnia 1861 roku wojska konfederackie zaatakowały Fort Sumter, co uznawane jest za początek wojny secesyjnej. Lincoln wydał nakaz odbicia fortów zajętych przez konfederatów, a cztery dni później wprowadził blokadę morską przeciwko Południu. Anglia i Francja sprzeciwiły się tej decyzji, ogłaszając neutralność wobec konfliktu. W grudniu 1862 roku Sąd Najwyższy uznał blokadę za legalną.

W listopadzie 1861 roku Lincoln przyjął rezygnację generała Winfielda Scotta i powołał George’a McClellana na jego miejsce. W 1862 roku, po klęsce w bitwie pod Fredericksburgiem, McClellan został zastąpiony przez Josepha Hookera, a później przez George’a Meade’a. W dniach 1-3 lipca 1863 roku miała miejsce bitwa pod Gettysburgiem, uważana za największe starcie w czasie wojny secesyjnej. Po porażce generała Lee, Lincoln wygłosił słynną przemowę gettysburską, podkreślając znaczenie kontynuacji walki o jedność kraju.

Na początku czerwca 1864 roku odbyła się konwencja Partii Republikańskiej w Baltimore, na której Lincoln uzyskał nominację na drugą kadencję, a Andrew Johnson został jego kandydatem na wiceprezydenta. W wyborach Lincoln odniósł sukces, zdobywając 212 głosów w Kolegium Elektorskim.

Wojska generała Willie Shermana zajęły Richmond 3 kwietnia 1865 roku, a 9 kwietnia generał Lee poddał się w Appomattox.

Po objęciu drugiej kadencji, Lincoln planował odbudowę kraju, stosując weto wobec ustawy Wade’a-Davisa, a 3 lutego 1865 roku spotkał się z przedstawicielami Konfederacji, proponując amnestię oraz okres na wprowadzenie 13. poprawki.

Śmierć

14 kwietnia 1865 roku Lincoln udał się na spektakl „Nasz amerykański kuzyn”. Po godzinie 22 do prezydenckiej loży wtargnął John Wilkes Booth, który strzelił do Lincolna, a następnie dźgnął majora Henry’ego Rathborna. Prezydent został przewieziony do pensjonatu, gdzie zmarł następnego dnia po godzinie 7 rano. Został pochowany w Springfield.

Jego biograf William Herndon twierdził, że Lincoln zmagał się z powikłaniami zdrowotnymi, które mogły skrócić jego życie.

Życie prywatne

W latach 30. Lincoln poznał Ann Rutledge, z którą się zaręczył, lecz zmarła na tyfus przed ślubem. Około 1840 roku poznał Mary Todd, z którą ostatecznie wziął ślub 4 listopada 1842 roku. Mieli czterech synów: Roberta, Edwarda, Willliama i Thomasa.

Poglądy

Już w młodości Lincoln zauważył okrutne traktowanie niewolników. Jego stanowisko w sprawie niewolnictwa stało się bardziej zdecydowane, gdy zasiadał w legislaturze stanu Illinois. Sprzeciwiał się rozszerzaniu niewolnictwa na inne stany, a w 1858 roku stwierdził, że nie ma możliwości, aby kraj pozostał podzielony na półniewolniczy i półwolny. Mimo antyniewolniczych poglądów uważał, że należy utrzymać supremację białej rasy, co podkreślił w swoich publicznych wypowiedziach.

W kwestiach religijnych Lincoln był sceptykiem, chociaż wierzył w Boga, co akcentował w swoich przemówieniach. Nigdy nie określał się jako chrześcijanin, ale miał zostać ochrzczony przez wielebnego Johna O’Kane’a.

Kultura masowa

Postać Lincolna pojawiła się w filmach takich jak „Skarb narodów: Księga tajemnic” (2007), „Spisek” (2010) oraz „Abraham Lincoln: Łowca wampirów” (2011). W 1930 roku powstał film „Abraham Lincoln” z Walterem Hustonem w roli tytułowej. W 1982 roku stacja CBS wyprodukowała miniserial „W imię honoru”, a w 2012 roku premierę miał film „Lincoln” w reżyserii Stevena Spielberga, z Danielem Day-Lewisem w roli głównej. Temat morderstwa Lincolna poruszono w odcinku „The Assassination of Abraham Lincoln” serialu „Poza czasem”. W XIX wieku Ernest Linwood Staples napisał epos „A Man of Destiny”, natomiast jeden z rozdziałów eposu Columbia Franka C. Algertona traktuje o Lincolnie i jego gabinecie.

W kreskówkach Lincoln często przedstawiany jest z ekstremalnie długim cylindrem, podczas gdy w rzeczywistości jego styl nie różnił się znacznie od modnych nakryć głowy tamtych czasów.