Abraham Icek Tuschinski (Tuszyński) (urodzony 14 maja 1886 w Brzezinach, zmarły 17 września 1942 w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau) był właścicielem kin oraz twórcą sieci kin w Holandii, w tym znanego Theater Tuschinski w Amsterdamie.
Dzieciństwo i młodość w Brzezinach i Łodzi
Abraham urodził się w polsko-żydowskiej rodzinie w Brzezinach koło Łodzi, jako syn kupca Wolfa Tuszyńskiego i Feligi, będąc jednym z pięciorga dzieci. Miejsce jego narodzin znajduje się przy dzisiejszej ulicy Piłsudskiego.
Jego przodkowie przybyli na ziemie polskie z południowej Rosji w związku z licznymi pogromami, które miały miejsce w ich dotychczasowym miejscu zamieszkania. Dziadkowie Tuszyńskiego poznali się w Łodzi i po ślubie osiedlili przy ulicy Piotrkowskiej. Akta narodzin Abrahama Tuszyńskiego znajdują się w Oddziale Archiwum Państwowego w Tomaszowie Mazowieckim. Z dokumentów wynika, że Abraham Tuszyński opuścił Królestwo Polskie nielegalnie.
Pierwsze lata na emigracji
W 1904 roku podjął decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych, jednak w trakcie podróży zmienił zdanie i osiedlił się w robotniczym Rotterdamie, planując kontynuację działalności w krawiectwie. Szybko dostrzegł jednak większe możliwości w świadczeniu usług dla masowej emigracji żydowskiej, która w tym czasie przybywała do Niderlandów. Z kapitałem uzyskanym z krawiectwa wynajął nieruchomość i otworzył mały hotel z kuchnią koszerną.
Inwestycje w kina
Zafascynowany szybko rozwijającym się przemysłem filmowym, w 1911 roku otworzył swoje pierwsze kino – Thalia. Następnie zainwestował w trzy kolejne obiekty: Cinema Royal, Scala oraz Olympia.
Jego marzeniem było stworzenie w Amsterdamie kina o światowym standardzie, co udało mu się zrealizować 28 października 1921 roku, otwierając Theater Tuschinski. Budynek przy Reguliersbreestraat, zaprojektowany przez Hijmana Louisa de Jonga, łączy wiele stylów architektonicznych i do dziś stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych Amsterdamu. Podczas finalizacji budowy doszło do konfliktu między inwestorem a architektem, w wyniku czego architekt nie został wymieniony w podziękowaniach. Przy otwarciu kino dysponowało 1500 miejscami, obecnie jest ich o połowę mniej, co wynika z zastosowania w przeszłości mniejszych foteli, które Tuschinski dostosowywał do swojej niskiej postury.
Nowością w kinie Tuschinskiego było wprowadzenie pokoju zabaw dla dzieci.
W 1923 roku Abraham Tuschinski otworzył także luksusowe kino Grand Theater w Rotterdamie oraz w 1928 roku Roxy Theater w Amsterdamie.
Bankructwo i lata wojny
Tuszynski zbankrutował przed wybuchem wojny, inwestując w nieruchomość w atrakcyjnej lokalizacji w Hadze. Jego firma została wykupiona, ale zachował prawo do decydowania o repertuarze sieci.
W wyniku bombardowania Rotterdamu w maju 1940 roku wszystkie kina w tym mieście zostały całkowicie zniszczone, a kina w Amsterdamie zostały zamknięte.
Mimo propozycji ucieczki z Niderlandów, odmówił wyjazdu.
1 lipca 1942 roku został przewieziony do obozu przejściowego w Westerbork, a następnie do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie 17 września tego samego roku został zamordowany.
Przypisy