Abraham Hartwich
Abraham Hartwich (ur. 28 stycznia 1663 w Królewcu w Prusach Wschodnich, zm. w 1720 lub 6 stycznia 1721 w Bahrenhof koło Niedźwiedzicy) był niemieckim teologiem protestanckim, pedagogiem oraz historykiem. Jest autorem trzytomowego dzieła poświęconego Żuławom Wiślanym.
Życiorys
Urodzony 28 stycznia 1663 w rodzinie Benjamina Hartwicha (zm. 1695) oraz Marii z domu Balck (zm. 1675), Abraham był najmłodszym z dziewięciorga dzieci. W kwietniu 1681 roku rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie w Królewcu. W 1693 roku podjął pracę jako nauczyciel w gimnazjum w Lipniku, będącym dzielnicą Królewca, gdzie w ostatnim roku pełnił funkcję konrektora (wicedyrektora). W 1698 roku został pastorem we wsi Lipinka k. Nowego Stawu w Prusach Zachodnich. W 1712 roku osiedlił się w Bahrenhof k. Niedźwiedzicy, gdzie objął probostwo oraz zmarł. Jego szczegółowy opis trzech pruskich regionów Werder został opublikowany w periodyku „Das Gelehrte Preussen” w 1722 roku, już po jego śmierci. Obszerna praca liczyła łącznie 548 stron.
Geographisch-Historische Landes-Beschreibung
Geographisch-Historische Landes-Beschreibung to trzytomowe dzieło dotyczące Żuław Wiślanych. Już w tytule Hartwich wskazuje na podział Żuław na trzy regiony: Żuławy Gdańskie (Danziger Werder), Żuławy Elbląskie (Elbinger Werder) oraz Żuławy Malborskie (Marienburger Werder). Najwięcej uwagi autor poświęca ostatniemu z wymienionych regionów. W pierwszej części zawarte są informacje na temat historii, geografii oraz demografii Żuław. Można tam znaleźć m.in. dane dotyczące ukształtowania terenu, struktury agrarnej, zalesienia, flory i fauny, lokalizacji miejscowości oraz bogaty opis życia mieszkańców, obejmujący ich charakter, używane języki, ubiór oraz obyczaje. Druga część, licząca aż 270 stron, koncentruje się na wydarzeniach religijnych na Żuławach, natomiast trzecia, mająca 236 stron, dotyczy kwestii świeckich, takich jak polityka, administracja i gospodarka Żuław Malborskich, a także wydarzenia wojenne z lat 1719–1720.
W 2002 roku ukazał się reprint dzieła Abrahama Hartwicha z 1722 roku. Wydawca reprintu zachował oryginalną strukturę książki, przenosząc gotycki krój czcionki, stare formy niemieckojęzyczne, glosy na marginesach, ozdoby graficzne oraz mapy, a także zachowując pierwotny podział na rozdziały i paragrafy.
Linki zewnętrzne
Pełny tytuł dzieła brzmi:
Geographisch-Historische Landes-Beschreibung deren dreyen im Pohlnischen Preußen liegenden Werdern, als das Dantziger- Elbing- und Marienburgischen. Worinnen nach vorhergehender Geographischen Beschreibung dieser Länder nach ihrem Nahmen, Situation, Eigenschafft, Gräntzen, Dorfschafften, Flüssen, Wäldern Thieren, Früchten und Gewächsen, mit mehrerm von der Einwohner Beschaffenheit, Sprache, Sitten, Gebräuche, Privilegien und Freyheiten, Religion und Gottesdienst, Kirche und Schulen, Regierung und Regiments-Form, Gewerb und Hauswesen gehandelt wird. Mithin die sonderbahre Kriegs-Zufälle, Brand- und Wasserschaden auch Tugend- und Laster-Händel angeführet werden. Königsberg 1723 (książka online)