Abraham Ber Birnbaum (urodzony w 1865 roku w Pułtusku, zmarł w 1923 roku) był kantorem, pedagogiem oraz teoretykiem śpiewu synagogalnego.
Życiorys
Od najmłodszych lat zajmował się śpiewem oraz uczył się gry na skrzypcach. Po przeprowadzce z rodziną do Łodzi, kontynuował naukę pod okiem C. H. Janowskiego, gdzie opanował zasady harmonii, kontrapunktu oraz instrumentacji. Wkrótce potem objął stanowisko kantora-szocheta w Héthárs na Węgrzech, a następnie w Prostejowie na Morawach. W 1891 roku powrócił do Polski, osiedlając się w Przasnyszu, gdzie pracował jako kantor-szochet. Dwa lata później, w 1893 roku, przybył do Częstochowy na zaproszenie Henryka Markusfelda, ówczesnego prezesa gminy wyznaniowej, i objął funkcję kantora w Nowej Synagodze. Prowadził dalsze kształcenie muzyczne, a także założył polsko-żydowskie Stowarzyszenie Artystyczne „Lira”, które zrzeszało kantorów. Wydawał również „Miesięcznik dla Kantorów”. W 1902 roku napisał podręcznik zatytułowany Ogólna teoria śpiewu, a także monumentalne dzieło Sztuka kantorstwa. W 1906 roku otworzył w Częstochowie pierwszą świecką szkołę dla kantorów, w której kształcili się śpiewacy synagogalni.
W 1906 roku założył w Częstochowie świecką szkołę kantorów, której program nauczania obejmował zarówno podstawy ogólnego wykształcenia muzycznego, jak i specjalistycznego śpiewu liturgicznego. W następnym roku zorganizował w Warszawie pierwszy zjazd kantorów, podczas którego powołano również pierwszy związek kantorów. W częstochowskiej szkole kantorów Abrahama Ber Birnbauma kształcili się między innymi Maks Motł Goldfarb (1881-1946), Icchak Szerman oraz Pinchas Szerman ze Staszowa.
Od 1909 roku pracował nad Sztuką kantorstwa, która ukazała się w 1912 roku i wzbudziła duże zainteresowanie. Aktywnie uczestniczył w życiu żydowskiej inteligencji, publikując eseje w pismach takich jak „Ha-Cefira”, „Haolam” oraz w żydowskiej prasie łódzkiej. Jako zwolennik Haskali wypowiadał się na temat chasydyzmu oraz działalności wybitnego cadyka Mendla z Kocka. Komponował również kameralne utwory na skrzypce i fortepian oraz popularne melodie. W 1913 roku, w wyniku konfliktu z ortodoksami i członkami rady gminy, wyjechał do Łodzi, gdzie porzucił pracę kantora oraz działalność pedagogiczną, skupiając się na publicystyce i kompozycji.
Dwie córki A.B. Birnbauma zyskały uznanie jako wybitne śpiewaczki, a jego trzecia córka, Helena Gruszecka, została aktorką, występującą w „Reducie” Osterwy, a później u S. Jaracza. Jego starszy syn, porucznik Mieczysław Birnbaum, był pierwszym tłumaczem Babla i Zoszczenki (odznaczony Virtuti Militari), szefem Wydziału Politycznego M.S. Wojskowych oraz delegatem Piłsudskiego w rokowaniach z bolszewikami (zamordowany w Katyniu). Młodszy syn, Stanisław, był podoficerem IV dywizji gen. Żeligowskiego oraz starszym sierżantem 28 pułku Strzelców Kaniowskich (odznaczonym Krzyżem Niepodległości w 1920 roku) i technikiem-włókniarzem, a także członkiem Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich.
Bibliografia
Die Kunst des jüdischen Kantorats Rezitative, Responsorien und Chöre für den jüdischen Gottesdienst (Abraham Ber Birnbaum, Liturgie, 1908)
Linki zewnętrzne
Wspomnienia J. Pomianowskiego – III Kongres Kultury Chrześcijańskiej. kongres.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].