Aborcja w Irlandii – ogólny przegląd przepisów dotyczących aborcji w tym kraju.
Historia
W 1861 roku wprowadzono zakaz aborcji na podstawie Offences Against the Person Act, który przewidywał karę dożywotniego więzienia za przeprowadzenie aborcji. Do 1978 roku w Irlandii obowiązywał również zakaz stosowania antykoncepcji, a po tej dacie środki te sprzedawano jedynie na receptę i wyłącznie dla małżeństw. W 1983 roku, w wyniku referendum, przyjęto tzw. ósmą poprawkę do konstytucji, która uznała prawo płodu do życia, co znacząco utrudniło przyszłe zniesienie zakazu aborcji oraz miało na celu ochronę ciąży nawet w sytuacji zagrożenia życia matki. Wprowadzono również przepisy, zgodnie z którymi każda kobieta dokonująca aborcji oraz osoby wspierające ją w tym działaniu, z wyjątkiem sytuacji określonych w konstytucji, podlegają karze.
W 1991 roku Irlandia podpisała traktat z Maastricht, zastrzegając sobie prawo do zachowania dotychczasowych regulacji dotyczących aborcji. W 1992 i 1997 roku Sąd Najwyższy uznał dwukrotnie, że zgwałcone nastolatki mają prawo do legalnego przerwania ciąży, jeśli istnieje ryzyko ich samobójstwa.
Od początku lat 90. w Irlandii powstał ruch na rzecz praw reprodukcyjnych kobiet, który dążył do całkowitego uchwały ósmej poprawki poprzez referendum. Jedną z kluczowych organizacji w tym ruchu jest Repeal The 8th. W kraju popularne stały się wyjazdy za granicę w celu przeprowadzania aborcji (szacunkowo ponad 10 dziennie w 2014 roku) oraz nielegalny import środków poronnych (w 2014 roku skonfiskowano 1017 sztuk). W 2010 roku wskaźnik aborcji wynosił 4,5 na 1000 kobiet w wieku 15–44 lat.
W 2002 roku w referendum odrzucono propozycję partii Fianna Fáil, która chciała zalegalizować aborcję w przypadku zagrożenia życia matki, jednak nie uznając ryzyka samobójstwa jako podstawy do jej przeprowadzenia.
W 2012 roku w szpitalu w Galway zmarła obywatelka Indii, Savita Halappanavar, której odmówiono aborcji w momencie, gdy przechodziła poronienie. Jej śmierć stała się impulsem do debaty na temat potrzeby reformy prawa, co zaowocowało liberalizacją przepisów w 2013 roku, umożliwiającą przerywanie ciąży w sytuacji zagrożenia życia matki. Zredukowano również karę za aborcję z dożywotniego więzienia do maksymalnie 14 lat.
Referendum w 2018 roku
W 2016 roku powołano panel obywatelski, który zarekomendował legalizację aborcji do 12. tygodnia ciąży. W styczniu 2018 roku premier Irlandii, Leo Varadkar, ogłosił zamiar przeprowadzenia referendum dotyczącego liberalizacji przepisów aborcyjnych, które miało miejsce 25 maja tego samego roku. Celem referendum było uchwała ósmej poprawki do konstytucji oraz rozpoczęcie prac nad ustawą legalizującą przerywanie ciąży do 12. tygodnia.
W marcu 2018 roku Sąd Najwyższy, orzekając w sprawie deportacji płodu, stwierdził, że jedynym prawem płodu jest prawo do narodzin, a wszystkie inne prawa konstytucyjne, jak prawo do opieki i towarzystwa rodzica, zaczynają obowiązywać dopiero po urodzeniu. Sąd ten uchylił wcześniejsze ustalenia innego sądu dotyczące szerszych praw płodów, zaznaczając, że płody nie mają chronionych konstytucyjnie praw, poza tymi określonymi w ósmej poprawce.
W przeprowadzonym referendum, przy frekwencji wynoszącej 64%, 66,4% głosujących opowiedziało się za liberalizacją przepisów, a 33,6% było przeciw.
Przypisy