Ablatyw

Ablatyw (łac. ablativus, w polskim znany jako pochodnik lub oddalnik) – to przypadek występujący w językach aglutynacyjnych oraz niektórych fleksyjnych, który wyraża odchodzenie i oddzielanie się od czegoś (w przeciwieństwie do allatywu).

Ablatyw jest typowy dla języka łacińskiego, który jako jeden z nielicznych europejskich języków zachował ten przypadek z pierwotnego zestawu ośmiu przypadków deklinacyjnych praindoeuropejskiego. Pełni również rolę narzędnika i miejscownika z powodu synkretyzmu przypadków (w łacinie nie istnieje odrębny narzędnik, a miejscownik jest w zasadzie w zaniku) i ma funkcję syntaktyczną okolicznika, odpowiadając na różne pytania okolicznikowe, takie jak: ablativus qualitatis (jaki?), ablativus instrumenti (czym?), ablativus auctoris (przez kogo?), ablativus temporis (kiedy?), ablativus modi (jak?), ablativus pretii (za ile?) – znaczna część tych funkcji w języku polskim jest realizowana przez: narzędnik, miejscownik, dopełniacz lub wyrażenia okolicznikowe.

Jako odrębny przypadek występuje również w sanskrcie i awestyjskim. Można go znaleźć w językach tureckich (np. w języku tatarskim), a także w niektórych językach ugrofińskich, takich jak fiński, gdzie oznacza oddzielenie desygnatów lub oddalanie się w sytuacji, gdy jeden znajduje się nad drugim: Ota kissa pöydältä! – weź kota ze stołu! (kot był wcześniej na stole). Pojawia się także w językach tungusko-mandżurskich, np. w mandżurskim, gdzie odpowiada na pytania „od kogo/czego? skąd? od kiedy? którędy?” i jest tworzony poprzez dodanie końcówki -či.

Język tatarski

Ablatyw (чыгыш килеше) jest jednym z sześciu przypadków deklinacyjnych w języku tatarskim, który dotyczy rzeczowników i zaimków (tatarskie przymiotniki nie odmieniają się przez przypadki).

Odpowiada na pytania: skąd? od kogo? od czego? (кемнән? нәрсәдән?).

Afiksy: -тан/-тән, -дан/-дән, -нан/-нән

Прzykłady: Алмания (Niemcy) – Алманиядан (z Niemiec)

көн (dzień) – көннəн (od dnia).