Ablattaria laevigata
Ablattaria laevigata to gatunek chrząszcza należący do rodziny omarlicowatych. Można go spotkać w zachodniej, środkowej oraz południowej Europie, a także w zachodnich rejonach Azji.
Zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki tego gatunku są drapieżnikami, które specjalizują się w polowaniu na muszlowe ślimaki lądowe.
Taksonomia
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa, który nadał mu nazwę Silpha laevigata.
Morfologia
Owad charakteryzuje się ciałem o długości od 12 do 18 mm, w całości czarno ubarwionym. Głowa ma podłużny kształt, a przed nasadami czułków jest wydłużona w formie ryjka. Przednia oraz boczne krawędzie przedplecza tworzą łuk. Na przedpleczu punkty są rozmieszczone równomiernie, a wyraźnie widoczne zarówno w środkowej, jak i bocznej części. Pokrywy mają lekko owalny kształt, a ich powierzchnia jest pokryta prawie jednolitym punktowaniem, bez żeberek, chociaż mogą występować delikatne linie. Odnóża wyróżniają się mocno rozszerzonymi goleniami.
Larwy mają czarne ubarwienie oraz ryjkowato wydłużoną głowę. W obliczu zagrożenia potrafią zwijać się w kłębek.
Biologia i ekologia
Ablattaria laevigata to owad ciepłolubny. Na północnych obszarach swojego zasięgu związany jest z kserotermami, podczas gdy na południu zamieszkuje także inne środowiska. Dorosłe osobniki są najczęściej aktywne od kwietnia do sierpnia. Można je spotkać pod korą rozkładających się pniaków i kłód, a także pod mchami. Zimują w glebie w stadium dorosłym.
Zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki są drapieżnikami specjalizującymi się w malakofagii. Polują na ślimaki lądowe o średnich i dużych muszlach, w tym przedstawicieli rodzajów takich jak Candidula, Helix, Monacha, Theba i Xeropicta. Ich wydłużone głowy ułatwiają dostęp do wnętrza muszli. Ofiary są zabijane poprzez ugryzienia w okolice głowy oraz za pomocą toksycznych wydzielin z otworu gębowego i gruczołów rektalnych (pygidialnych). Trawienie odbywa się zewnątrzjelitowo. W sprzyjających warunkach dorosłe osobniki mogą zjeść jednego ślimaka co dwa dni. W przypadku braku preferowanych ofiar, mogą także żywić się ślimakami nagoskrzelnymi lub gąsienicami.
Samice, po zapłodnieniu, co dwa do pięciu dni wykopują w glebie niewielkie dołki, w których składają pakiety składające się z około ośmiu jaj. Larwy wylęgają się po 4–8 dniach i wychodzą na powierzchnię. W ciągu swojego rozwoju występują trzy stadia larwalne, które w optymalnych warunkach trwają od 18 do 25 dni.
Rozprzestrzenienie
Gatunek palearktyczny, w Europie odnotowany w takich krajach jak Hiszpania, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Niemcy, Szwajcaria, Liechtenstein, Austria, Włochy, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Białoruś, Ukraina, Mołdawia, Rumunia, Bułgaria, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Albania, Grecja oraz Turcja. W Azji jego zasięg obejmuje Turcję, Kaukaz, Syrię i Izrael.
W całym swoim zasięgu jest owadem spotykanym rzadko, zazwyczaj pojedynczo. W Polsce został odnotowany dwukrotnie: w 1917 roku w okolicach Cieszyna i w 1947 roku w Krakowie; w obu przypadkach na podstawie pojedynczego okazu. W 2002 roku wpisano go na Czerwoną listę zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony (EN). Natomiast na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” został sklasyfikowany jako gatunek narażony na wymarcie (VU).