Strefa abysalna
Abisal, abyssal, strefa głębinowa lub strefa abysalna (od greckiego ábyssos – bezdenna głębia, otchłań) to obszar głębokościowy mórz, oceanów oraz głębokich jezior, który znajduje się pomiędzy strefą batialną a hadalną (głębokości od około 1700 m poniżej poziomu lustra wody). Charakteryzuje się ubóstwem w składniki pokarmowe, brakiem światła, niską temperaturą (około 3 °C) oraz wysokim ciśnieniem wody (około 300-600 atmosfer).
W przypadku dużych jezior, gdzie woda jest mniej przezroczysta, strefa abysalna zaczyna się na głębokości około 400 m.
Woda w tej strefie nazywana jest abisopelagialem, a dno – abisobentalem. Ta strefa obejmuje około 75% powierzchni oceanów.
Brak światła oraz roślinności, a także ogromne ciśnienie wody i niska temperatura, doprowadziły do powstania unikalnych form życia w głębinach oceanicznych. Fauna abisalu charakteryzuje się zarówno zanikami, jak i nadmiernym rozwojem narządów wzroku, które przyjmują formę organów świetlnych, a także delikatnymi narządami dotyku oraz niezwykłymi kształtami. Organizmy te przystosowały się do wysokiego ciśnienia, co sprawia, że po wydobyciu na powierzchnię często pękają. W skład fauny abisalu wchodzą głównie nekrofagi (organizmów żywiących się padliną, znanych jako nekrofauna) oraz drapieżniki. Ich pożywienie pochodzi z materii organicznej, która dostaje się tam z prądami morskimi oraz opada z litoralu i pelagialu.
Bakterie chemoautotroficzne mogą pełnić rolę producentów w tym ekosystemie.
Osady abysalne (eupelagiczne) składają się głównie z mułów, które powstają z nagromadzonych szczątków organicznych (muły globigerynowe, pteropodowe, radiolariowe, okrzemkowe) oraz z czerwonego iłu głębinowego, który tworzy się na dnie morza wskutek rozkładu skał wulkanicznych. Materiał terygeniczny, czyli przyniesiony z lądu, występuje w minimalnych ilościach, głównie w postaci najdrobniejszych cząstek zawiesin.
Poniżej strefy abysalnej znajduje się strefa denna (bental) lub głębia rowów oceanicznych (hadal – poniżej 6000 m).
Człowiek dotarł do strefy abysalnej po raz pierwszy w 1953 roku, kiedy to szwajcarski badacz August Piccard zszedł na głębokość 3150 m w swoim batyskafie. W 1960 roku syn konstruktora, Jacques Piccard, wraz z Donem Walshem, osiągnęli najgłębsze zmierzone wówczas miejsce na Ziemi – Głębię Challengera w dnie Rowu Mariańskiego.
Zobacz też
- równina abisalna
Przypisy
Bibliografia
- R. Gradziński, A. Kostecka, A. Radomski & R. Unrug, 1986: Zarys sedymentologii. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
- W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski, 1985: Słownik geologii dynamicznej. Wyd. Geologiczne, Warszawa.