Abhinawagupta
Abhinawagupta, znany również jako Abhinawaguptapada (अभिनवगुप्त Abhinavagupta; ur. około 950, zm. około 1020) był hinduskim uczonym, filozofem oraz mistykiem z Kaszmiru.
Życiorys
Urodził się w rodzinie bramińskiej, a jego dorobek literacki obejmuje około 50 dzieł, w tym rozprawy, komentarze oraz mistyczne hymn. Zgodnie z tradycją, był uważany za wcielenie Śeszy.
Myśl Abhinawagupty przeszła przez trzy kluczowe fazy rozwoju: tantryczną, estetyczną oraz filozoficzną. W swoim najważniejszym dziele, Tantraloce (Światło tantry), zajął się filozofią, rytuałem oraz systematycznym wykładem mistyki i myśli tantrycznej szkoły kula. Następnie skondensował te idee w znacznie krótszym dziele, Tantrasara.
Etap estetyczny w myśli Abhinawagupty ilustruje szereg komentarzy dotyczących mistyki, teatru oraz poezji. Wśród nich znajdują się komentarz Loćana (Pogląd) do Dhwanjaloka (Światła „dźwięku”) oraz Abhinawabharati (Najnowszy [komentarz] do Bharaty) do Natjaśastry, traktatu Bharaty na temat teatru.
Najważniejsze teksty filozoficzne autorstwa Abhinawagupty to Iśwarapratjabhidźńa oraz Iśwarapratjabhidźńawiwrytiwimarsini (Rozprawa o interpretacji pojęcia rozpoznania Iśwary). Pierwszy z tych tekstów jest komentarzem do zaginionego dzieła Utpalaćarji Iśwarapratjabhidźńawimarśini (Rozprawa o rozpoznaniu Boga), natomiast drugi przedstawia wykład teorii dotyczącej rozpoznania (pratjabhidźńa) tego, co transcendentne w tym, co poznawalne zmysłowo.
Bibliografia
- Krzysztof Byrski, Abhinawaguptapada, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1989.
- Abhinawagupta, Tantrasara (z tłumaczeniem hindi), Varanaseya Sanskrit Sansthan, Varanasi 1986.
Linki zewnętrzne
- Dzieła Abhinawaguptapady w kilku kolekcjach. muktalib5.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-25)].
- David Peter Lawrence, Aspects of Abhinavagupta’s Theory of Scripture.
- Artykuły o Abhinawaguptapadzie.