Abhidharma – definicja i znaczenie
Abhidharma (w sanskrycie; w pali: abhidhamma; w chińskim: 阿毘達磨 ebidamo; w koreańskim: 아비달마 abidarma; w japońskim: apidarma, ahitatsuma; w wietnamskim: a-tì-đạt-ma) to termin, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza „o dharmie”, jednak tradycyjnie tłumaczy się go jako „Najwyższa Dharma”.
Pojęcie to zmieniało swoje znaczenie w różnych okresach rozwoju buddyzmu. Wasubandhu, jeden z czołowych autorytetów wczesnego buddyzmu, definiował je w Abhidharmakośa (Skarbiec Abhidharmy) jako czystą, intuicyjną wiedzę oraz intuicyjne poznanie dharm, wspierane przez dodatkowe dyscypliny (prajñāmalā sānucārabhidharma). Jeszcze dalej posunął się Asanga, który opisał abhidharmę jako najbliższe, gruntowne (abhimukhata) i trwałe (ābhkşnyāt) postrzeganie natury istnienia. Abhidharma jest również próbą odkrywania głębszego sensu nauk Buddy (sūtrātha) i służy jako środek do powstrzymywania oraz zwalczania skaz (pali asava, sanskr. aśrava) i skalań (pali kilesa, sanskr. klesia).
Literatura dotycząca abhidharmy jest bardzo bogata; dwie szkoły hinajany, theravadinów i sarvastivadinów, miały na to szczególny wpływ. Dla innych szkół, takich jak sautrantycy, abhidharma nie jest uznawana za naukę Buddy.
Abhidharma jako psychologia Wschodu
Religie Wschodu oferują bogate źródło złożonych koncepcji psychologicznych. Pomimo znaczących różnic w wierzeniach i wizjach świata, systemy psychologiczne w tych religiach mają wiele wspólnych cech. Według niektórych zachodnich psychologów, abhidharma stanowi typowy dla Wschodu system psychologiczny, który jest zarówno dobrze usystematyzowany, jak i skomplikowany, zawierający liczne precyzyjnie sformułowane koncepcje psychologiczne. Prezentując oryginalne poglądy Buddy na naturę ludzką, abhidharma reprezentuje nauki psychologiczne, które są charakterystyczne nie tylko dla buddyzmu, ale również wspólne dla wszystkich religii Wschodu.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
NoaN. Ronkin NoaN., Abhidharma, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 21 lipca 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-30] (ang.).