Abhayavapi

Abhaya Wewa

Abhaya Wewa (syng. අභය වැව, pol. czyt. „Abaja Łeła”) lub Abhayavapi (syng. අභයවාපි, pol. czyt. „Abajawapi”), znany również jako Basawakkulama (syng. බසවක්කුලම, pol. czyt. „Bazałakulama”) – to zbiornik wody deszczowej, który służy jako rezerwa wody pitnej dla miasta Anuradhapura. Projekt ten zrealizowano w czasie panowania króla Pandukabhaya (437–367 p.n.e.) około 400 roku p.n.e. w obrębie ówczesnej stolicy.

Funkcja

Zbiornik został zaprojektowany wewnątrz antycznego miasta Anuradhapura, aby zapewnić mieszkańcom dostęp do wody pitnej. Nie mając naturalnego źródła ani stałego dopływu, gromadzi jedynie deszczówkę, głównie zbieraną podczas corocznego monsunu. Początkowo woda z tego zbiornika była wykorzystywana do nawadniania około 180 ha (450 akrów) terenów uprawnych.

Dane techniczne

Konstrukcja

Do budowy zbiornika wykorzystano naturalną nieckę terenu, otoczoną nasypem ziemnym o nachyleniu wynoszącym około 71° z obu stron. Aby zabezpieczyć obrzeże przed falami, wewnętrzną pochyłość pokryto małymi głazami. Szerokość grobli na szczycie wynosi od 1,8 do 2,4 metra. Zbiornik ma jeden upust po zachodniej stronie, który umożliwia regulację poziomu wody. Obok znajduje się prostokątny basen z kamieni, który miał na celu spowolnienie odpływu wody. Ten kamienny upust pochodzi z późniejszego okresu i do jego budowy użyto elementów wcześniejszych konstrukcji.

Projekt pierwotny

Pierwotna długość grobli otaczającej zbiornik wynosiła 1801 m (5910 stóp), a powierzchnia lustra wody wynosiła 1,33 km² (330 akrów). Zbiornik miał pojemność 3,77 mln m³ (133 mln stóp sześciennych), co pozwalało mu gromadzić więcej deszczówki, niż przeciętny monsun przynosił na ten niechłonny obszar. W przypadku przepełnienia zbiornika, w zachodniej części nasypu zbudowano kamienny przelew awaryjny o szerokości 6,7 m (22 stopy), który pierwotnie znajdował się na wysokości 5,8 m (19 stóp) nad poziomem upustu.

Stan aktualny

Obecnie lustro wody zbiornika ma średnią powierzchnię 174 ha, a jego głębokość wynosi średnio 4,7 m, co daje całkowitą objętość około 2,36 mln m³. Długość tamy otaczającej zbiornik wynosi około 1189 m. W wyniku erozji wysokość tamy zmniejszyła się do około 6,7 metra. Dziś upust awaryjny znajduje się około 1,1 m (3 stopy i 8 cali) niżej niż pierwotnie. Na zewnątrz śluzy znajduje się niewielkie pole ryżowe.

Konstrukcja ścian zbiornika jest na tyle nowoczesna, że na pierwszy rzut oka nie wskazuje na jej wiek. Lekki spad obrzeży przypomina raczej młodsze zbiorniki, które budowano później jako jeszcze bardziej płaskie.

Pozostałe informacje

W czasach nowożytnych zbiornik Abhaya Wewa nie został odbudowany w pełni, ponieważ miasto po ponownym zasiedleniu ma obecnie znacznie mniej mieszkańców niż w czasach swojej świetności. W związku z tym zapotrzebowanie na wodę jest mniejsze niż niegdyś. Mimo to zbiornik, wraz z innymi zbiornikami, nadal pełni swoją pierwotną funkcję jako rezerwa wody pitnej dla miasta od około 2500 lat.