Aberdeen

Aberdeen (wym. [æbərˈdiːn]; scots Aiberdeen; gael. Obar Dheathain, wym. [ˈopər ˈʝɛhɪn]) to miasto położone w północno-wschodniej Szkocji, w obszarze administracyjnym Aberdeen City. W 2020 roku liczba mieszkańców wynosiła 198 590.

Miasto znajduje się u ujścia rzek Don i Dee do Morza Północnego. W przeszłości pełniło funkcje administracyjne hrabstwa Aberdeenshire oraz regionu administracyjnego Grampian. Aberdeen dysponuje dużym portem rybackim, który zajmuje się połowem śledzi i łososia, a także jest ośrodkiem usługowym dla platform wiertniczych oraz gazociągów na Morzu Północnym. Miasto rozwijało przemysł stoczniowy, maszynowy oraz chemiczny, a także prowadziło kamieniołomy granitu. Rozwój Aberdeen jest ściśle związany z eksploatacją ropy naftowej z dna Morza Północnego. W 2018 roku Aberdeen znalazło się w czołówce 10 najlepszych miast do życia w Wielkiej Brytanii według The Good Growth for Cities Index sporządzonego przez PwC.

Historia

W okresie średniowiecza miasto było siedzibą biskupstwa (patrz: diecezja Aberdeen), które zostało założone w 1125 roku jako jednostka bezpośrednio podlegająca Stolicy Apostolskiej; w 1577 roku przeszło na protestantyzm, a w 1878 roku zostało erygowane ponownie.

W XIX wieku Aberdeen rozwinęło się jako centrum handlowe, oferując zarówno wyroby przemysłowe, jak i produkty z hodowli (bydło) oraz rybołówstwa (śledzie i łososie). W 1881 roku liczba mieszkańców wyniosła 105,2 tys.. Od końca XIX wieku nastąpił intensywny rozwój przemysłu, początkowo tkackiego (wyroby lniane, sukienne i bawełniane), a później także stoczniowego, maszynowego oraz chemicznego (wyroby gumowe). W okresie międzywojennym te branże przemysłowe stały się istotnym elementem eksportu do wielu krajów.

W pierwszej połowie XX wieku rozwijał się przemysł metalowy i stoczniowy, a przemysł lekki produkował wyroby wełniane i lniane, a także galanterię. W 1925 roku liczba mieszkańców wynosiła 159,1 tys., a uniwersytet (założony w 1494 roku) miał 1420 studentów.

Zabytki

Większość starszych budynków w Aberdeen została wzniesiona z granitu, co sprawia, że miasto często określane jest jako Granitowe Miasto. Do najważniejszych zabytków należą: stare budynki uniwersytetu (założonego w 1494 roku), granitowa katedra St. Machar w stylu wczesnogotyckim (z XIV wieku, budowa rozpoczęta w 1366 roku), a także zabytkowa kaplica oraz budynki King’s College i Marishall College z XVI wieku.

Transport

W mieście znajdują się stacja kolejowa Aberdeen, sieć autobusów FirstGroup oraz międzynarodowy port lotniczy Aberdeen.

Polonia

Ice Candy School – polska szkoła o profilu artystyczno-sportowym
Polish Association Aberdeen
Polish Catholic Community
Polska Szkoła im. św. Stanisława Kostki
Polska Szkoła Słoneczna
Związek Harcerstwa Polskiego poza Granicami Kraju – Drużyna Harcerek i Harcerzy „Zawiszacy” (Polish Scouting Limited)

W kulturze

Aberdeen jest głównym miejscem akcji w serii książek z Loganem McRae autorstwa Stuarta MacBride’a.

Norweski reżyser Hans Petter Moland nakręcił film zatytułowany Aberdeen w 2000 roku.

Urodzeni

Annie Lennox (ur. 25 grudnia 1954 w Aberdeen) – szkocka piosenkarka, działaczka polityczna i filantropka.
John M. Kosterlitz (ur. 22 czerwca 1943 w Aberdeen) – brytyjski fizyk, związany z Brown University, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2016 roku.
Leslie Benzies (ur. 17 stycznia 1971 w Aberdeen) – brytyjski producent gier komputerowych.