Abenakowie

Abenakowie (ang. Abenaki, Abnaki, Wabanaki) to federacja plemion indiańskich, w skład której wchodzą Penobscot, Passamaquoddy oraz Malecite. Ich głównym obszarem zamieszkania są obecne stany Maine i New Hampshire, a także kanadyjski Quebec. Byli jednymi z pierwszych mieszkańców Ameryki Północnej, z którymi zetknęli się angielscy osadnicy.

Historia

Pierwszym Europejczykiem, który miał kontakt z Abenakami, był Giovanni da Verrazzano, który w 1524 roku odwiedził wioskę Agguncia, składającą się z krytych korą chat, usytuowaną u ujścia rzeki Penobscot „w krainie Abnaki”. W 1602 roku Samuel de Champlain dotarł w górę rzeki aż do miejsca, gdzie obecnie znajduje się Bangor, gdzie spotkał „pana” Norumbegę, przypuszczalnie wodza Abenaków. Pierwsze angielskie relacje wskazują, że Abenakowie zamieszkiwali większość stanu Maine i prowadzili wojny z nieznanymi plemionami nadmorskimi, które najwyraźniej pokonali i wchłonęli, zanim pod naciskiem Anglików wycofali się na północ, do Kanady.

Abenakowie stawiali liczne opory kolonistom na początku XVIII wieku. Mówi się, że byli podżegani przez francuskiego misjonarza-jezuitę, o. Rale’a, który prowadził misję katolicką w rejonie dzisiejszego Norridgewock, w górnym biegu rzeki Kennebec. W 1622 roku Anglicy wysłali przeciwko misji ekspedycję karną; o. Rale został zabity, a w jego dokumentach znaleziono słownik języka abenackiego, nad którym pracował.

W 1749 roku wodzowie plemienia Penobscot podpisali traktat pokojowy z Anglikami, uznając granice wytyczone przez kolonistów. Od tego momentu zaczęły wygasać poszczególne szczepy: Abenakowie walczyli po stronie Francuzów przeciwko Anglikom, co doprowadziło do zniszczenia ich głównej osady w 1754 roku oraz stopniowego rozpadu więzi społecznych, a także upadku plemiennej kultury i języka.

Zwyczaje i wierzenia

Kiedy Anglicy przybyli do Ameryki, Abenakowie żyli w wioskach otoczonych drewnianymi palisadami. Ich domy o kształcie kopuły, zbudowane z drewnianych szkieletów krytych korą brzozową i matami z traw, nazywane były wigwamami, co przetrwało w języku angielskim do dziś. Każde plemię miało dwóch wodzów – jeden odpowiadał za porządek, sprawy sądowe i socjalne, natomiast drugi był wodzem wojennym. Abenakowie nosili odzież szytą ze skór jelenich, a zimą okrywali się futrami bobrów.

Abenakowie wierzyli w dobrego boga Kechi Niwaskw, który stworzył pierwszego mężczyznę i kobietę z kamienia. Po pewnym czasie, niezadowolony ze swojego dzieła, zniszczył ich i stworzył nową parę, tym razem z drewna. Abenakowie uważali się za potomków tych „drewnianych” Indian.

Abenakowie dzisiaj

Obecnie Abenakowie posługują się językiem angielskim lub francuskim. Tylko nieliczne starsze osoby znają ich rodzimy język abnaki, który należy do grupy algonkiańskiej i występuje w dialektach wschodnim i zachodnim. Mimo rozproszenia po obu stronach granicy amerykańsko-kanadyjskiej, utraty niezależności politycznej oraz braku uznania przez władze federalne USA, Abenakowie (często dzieleni na Wschodnich i Zachodnich) zachowali swoją tożsamość etniczną do dziś.

Liczebność

Zgodnie z danymi US Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 2385 obywateli USA zadeklarowało wyłącznie pochodzenie Abenaków, a 5472 osoby zadeklarowały to pochodzenie jako jedno z wielu.

Zobacz też

Aberginianie
Abenakiit-(Ce) – minerał nazwany na cześć Abenaków

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Bruce Grant: Concise Encyclopedia of the American Indian. New York: 2000. ISBN 0-517-69310-0.
Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia: History, Culture and Peoples. Oxford / New York: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-513877-5.
John Stoutenburgh Jr.: Dictionary of the American Indian. New York / Avenel / New Jersey: Wings Books, 1990. ISBN 0-517-69416-6.