Abele

Abele (lit. Obeliai) to miasto znajdujące się na Litwie, w okręgu poniewieskim, w rejonie rakiszeckim, które pełni rolę siedziby administracyjnej gminy Abele. W 2011 roku liczba mieszkańców wyniosła 1074.

Położenie

Abele leży na północy Litwy, w pobliżu Rakiszek, blisko granicy z Łotwą. Przez to miasto przepływa rzeka Kriauna. Znajduje się tu również stacja kolejowa na trasie Kalkūni-Radziwiliszki. W okolicy zlokalizowane jest jezioro Obeliai.

Historia

Miasto Abele zostało założone w 1519 roku, jednak osadnictwo w tym regionie ma znacznie starsze korzenie. Abele stały się miejscem jednych z pierwszych naukowych wykopalisk archeologicznych na Litwie. W 1861 roku mieszkało tu 1560 osób, a na koniec XIX wieku liczba ta wynosiła około 5000 mieszkańców.

W 1629 roku, dzięki wysiłkom parafian, wzniesiono murowany kościół katolicki pod wezwaniem św. Anny.

Około 1800 roku w Abele istniały dwa żydowskie domy modlitewne. W 1897 roku mieszkało tutaj 652 Żydów, co stanowiło 67% całkowitej populacji. Wśród mieszkańców znajdował się rabin Eliezer Silver (1882–1968), który po emigracji w 1907 roku do Stanów Zjednoczonych został prezydentem Związku Rabinów Ortodoksyjnych USA i Kanady oraz jednym z czołowych przywódców żydowskich.

W 1876 roku w Abele urodził się Bronisław Krzyżanowski, a w 1926 roku Joe Slovo.

W 1915 roku wszyscy Żydzi zostali wysiedleni przez Rosjan. Gmina żydowska zaczęła się odbudowywać dopiero po 1933 roku.

Po 26 czerwca 1941 roku, gdy Abele zostało zajęte przez Niemców, grupa litewskich nacjonalistów uprowadziła mężczyzn żydowskiego pochodzenia, podczas gdy kobiety zmuszono do pracy w pobliskich gospodarstwach. Dwa miesiące później Litwini zebrali w Abelach 1160 Żydów z okolicznych miejscowości, którzy zostali przewiezieni do Antonosza i tam zamordowani. Litewska policja miejska i kolejowa z Abeli zabezpieczyła drogę do miejsca kaźni. W sumie w tej masakrze, w tym przy eskortowaniu i zabijaniu, uczestniczyło od 120 do 160 Litwinów. Żydzi byli prowadzeni na miejsce egzekucji w grupach liczących około stu osób. Przed straceniem kazano im się rozebrać. Egzekucje trwały cały dzień, a wzięli w nich udział oficerowie Gestapo oraz Litwini z Rakiszek. Łącznie zginęło 1160 Żydów, w tym 112 mężczyzn, 627 kobiet i 421 dzieci. W nagrodę za udział w tej operacji 30 policjantów z Abeli, 23 strażników z dworca kolejowego w Abele oraz 25 z innych miejscowości otrzymało po 100 rubli.