Abecedariusz
Abecedariusz, znany również jako wiersz abecadłowy (pochodzący z łaciny: abecedarius, co oznacza alfabetyczny) to rodzaj utworu literackiego, w którym kolejne wyrazy, wersy lub strofy zaczynają się od następnych liter alfabetu.
Jest to specyficzna forma akrostychu, czyli utworu, w którym poziome wersy tworzą pionowe grupy znaków, mające swoje własne znaczenie. Abecedariusze miały głównie na celu funkcje mnemotechniczne, pomagające w zapamiętywaniu tekstu, oraz pełniły rolę dekoracyjną. Po wynalezieniu druku funkcja mnemotechniczna tych utworów straciła na znaczeniu, a abecedariusze zaczęły być stosowane przede wszystkim do ukazania wysokiego kunsztu pisarskiego twórcy.
W zależności od tego, które elementy utworu zaczynają się od kolejnych liter alfabetu, wyróżniamy różne rodzaje abecedariuszy, takie jak abecedariusz stroficzny prosty (gdzie każda strofa zaczyna się od kolejnej litery alfabetu) czy abecedariusz ciągły (w którym każdy wyraz utworu zaczyna się od następnej litery alfabetu).
Niektóre psalmy biblijne miały formę abecedariusza. Inne przykłady tego typu utworów to m.in. Skarga umierającego, Augustus w czasie panowania Władysława z Gielniowa, Oblężenie Belgradu Julianna Tuwima oraz Ach, co za prześliczne abecadło Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
Bibliografia
- Maria Grzędzielska, Abecedariusz [w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich. Kraków: „Universitas”, 2006. ISBN 83-242-0474-1. Brak numerów stron w książce.
- Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000. ISBN 83-01-13851-3. Brak numerów stron w książce.
