Abdus Salam

Abdus Salam (29 stycznia 1926 w Jhang – 21 listopada 1996 w Oksfordzie) był pakistańskim fizykiem teoretycznym, laureatem Nagrody Nobla oraz profesorem fizyki teoretycznej w Imperial College London. Był także założycielem i dyrektorem International Centre for Theoretical Physics (ICTP) w Trieście. Salam zyskał uznanie głównie w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych, będąc współtwórcą teorii oddziaływań elektrosłabych, obok Weinberga i Glashowa. W 1979 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za swoje osiągnięcia.

Życiorys

Pochodzenie i wykształcenie

Ojciec Abdusa Salama był urzędnikiem w Wydziale Edukacji w ubogim rolniczym regionie. W wieku czternastu lat przystąpił do egzaminu wstępnego na University of the Punjab, osiągając najwyższy wynik w historii tej uczelni. Dzięki temu zdobył stypendium, które umożliwiło mu studia w Government College na University of the Punjab (obecnie Government College University, Lahore). Ukończył studia w 1946 roku, zdobywając tytuł MA. W tym samym roku wyjechał na stypendium do St John’s College, wchodzącego w skład University of Cambridge, gdzie w 1949 roku uzyskał stopień BA z matematyki i fizyki.

Praca naukowa

W 1950 roku został uhonorowany Smith’s Prize, nagrodą przyznawaną przez University of Cambridge dla osób przed doktoratem, za znaczący wkład w dziedzinę fizyki. Stopień doktora fizyki teoretycznej uzyskał w 1952 roku, a jego rozprawa dotyczyła elektrodynamiki kwantowej.

W 1951 roku wrócił do Pakistanu, aby uczyć matematykę w Government College, a rok później objął stanowisko kierownika Zakładu Matematyki na University of the Punjab. W 1954 roku wyjechał ponownie do Cambridge, a w 1957 roku został profesorem fizyki teoretycznej w Imperial College London. Funkcję tę łączył z rolą dyrektora International Centre for Theoretical Physics (ICTP) w Trieście, którego był współzałożycielem.

Abdus Salam poprzez swoje hipotetyczne równania opisał zależności między siłą elektromagnetyczną a oddziaływaniami słabymi. Postulował istnienie cząstek elementarnych, takich jak Bozon W i Bozon Z. Do podobnych wniosków doszli również Sheldon Lee Glashow oraz Steven Weinberg, stosując jednak inne metody badawcze. Istnienie tych bozonów zostało potwierdzone w eksperymentach przeprowadzonych w CERN w 1983 roku.

Od 1966 roku ściśle współpracował z gen. Władysławem Turowiczem, komendantem pakistańskiego Space & Upper Atmosphere Research Committee (SUPARCO), rozwijając program rakietowy i kosmiczny (satelity, astronauci). Brał także udział w rozwoju pakistańskiego programu nuklearnego.

Nagrodę Nobla otrzymał w 1979 roku, wraz z Sheldonem Lee Glashowem i Stevenem Weinbergiem, za niezależne badania nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych. Był pierwszym muzułmańskim i pakistańskim laureatem Nagrody Nobla. Oprócz tego zdobył wiele innych honorowych tytułów oraz wysokich odznaczeń, w tym status członka zagranicznego Polskiej Akademii Nauk (1985) oraz Medal Copleya.

Śmierć

Abdus Salam zmarł na skutek choroby Parkinsona. Po jego śmierci ciało zostało przewiezione do Rabwah w Pendżabie, gdzie złożono je w pobliżu grobu rodziców.

Wyróżnienia

Odznaczenia

Abdus Salam został odznaczony przez kilka krajów Azji, Europy i Ameryki Południowej.

Doktoraty honorowe

Tytuł doktora honoris causa przyznało mu ponad 40 uczelni z pięciu kontynentów – Azji, Europy, Afryki oraz obu Ameryk. Jego nazwisko znajduje się na liście uczelni, które przyznały ten tytuł, zamieszczonej na stronie internetowej Komitetu Noblowskiego.