Abdurachman Awtorchanow

Abdurachman Ginazowicz Awtorchanow, po rosyjsku Абдурахман Гиназович Авторханов (ur. 25 października?/7 listopada 1908 roku we wsi Nadtieriecznoje (czeczen. Лаха Нёвре), zm. 24 kwietnia 1997 w Monachium) był czeczeńskim pisarzem, publicystą oraz działaczem partii bolszewików. Był członkiem kolaboracyjnego Północnokaukaskiego Komitetu Narodowego w czasie II wojny światowej, a także emigracyjnym historykiem, politologiem-sowietologiem, publicystą oraz działaczem antykomunistycznym.

Życiorys

Awtorchanow rozpoczął swoją edukację w medresie, z której został usunięty za czytanie zakazanej literatury. Następnie trafił do domu dziecka. Od 1923 roku uczył się w szkole II stopnia, a później w obwodowej szkole partyjnej w Groznym. W 1925 roku przystąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Ukończył kurs przygotowawczy w Instytucie Czerwonej Profesury w Moskwie. W 1927 roku został aresztowany za próbę zdobycia autografu Lwa Trockiego. Spędził czas w więzieniach Łubianka oraz Butyrki. Po zwolnieniu wrócił do Groznego, gdzie pracował w różnych lokalnych strukturach partyjnych WKP(b). Został także dyrektorem teatru w Groznym oraz przewodniczącym czeczeńskiego oddziału Stowarzyszenia Proletariackich Pisarzy. W 1930 roku w gazecie „Prawda” opublikował artykuł krytykujący tezy Politbiura WKP(b) ogłoszone przed XVI zjazdem partii, co skutkowało jego wykluczeniem z WKP(b), choć jeszcze w tym samym roku został przyjęty ponownie. W 1931 roku został szefem grupy pisarzy odpowiedzialnych za opracowanie gramatyki języka czeczeńskiego, a równocześnie przeszedł kurs redaktorski w ramach kursów marksizmu-komunizmu organizowanych przez Centralny Komitet WKP(b). W latach 1934–1936 studiował w Instytucie Czerwonej Profesury, specjalizując się w rosyjskiej historii. Następnie pracował w oddziale propagandy WKP(b) w Groznym. Krytykował kolektywizację rolnictwa na nie-rosyjskich obszarach ZSRR, co doprowadziło do jego aresztowania przez NKWD w październiku 1937 roku (według niektórych źródeł w 1938). W październiku 1941 roku został skazany na 3 lata więzienia.

W kwietniu 1942 roku został uwolniony, ponieważ NKWD chciało, aby pełnił rolę prowokatora wśród czeczeńskich działaczy narodowych. Jednak latem tego samego roku przeszedł linię frontu i dotarł do okupowanej przez Wehrmacht Czeczenii. W styczniu 1943 roku, w związku z ewakuacją armii niemieckiej z Kaukazu Północnego po klęsce w bitwie pod Stalingradem, udał się do Berlina. Tam dołączył do współpracującego z III Rzeszą Północnokaukaskiego Komitetu Narodowego jako przedstawiciel Czeczenów. Po zakończeniu wojny uniknął deportacji do ZSRR, przebywając w obozie dla uchodźców w Mittelwaldzie. Osiedlił się w zachodnich Niemczech. W 1948 roku zaczął wydawać pismo „Набат”, a później „Свободный Кавказ”. W 1950 roku współtworzył w Monachium Instytut Badań nad Historią i Kulturą ZSRR. Występował w radiu „Swoboda”, które współzakładał w 1951 roku. Jako profesor nauk politycznych w rosyjskim instytucie US Army w Ratyzbonie wykładał o ZSRR oraz KPZR amerykańskim dyplomatom i wywiadowcom. Jest autorem wielu książek dotyczących polityki ZSRR. Jego publikacja The Reign of Stalin, wydana w 1953 roku w Londynie, stanowi jedno z kluczowych źródeł do badań nad reżimem stalinowskim w ZSRR. W 1983 roku opublikował swoje wspomnienia.

Szeroką popularność Awtorchanow zdobył dzięki wydaniu w 1959 roku rozprawy Technologia władzy, w której ujawniono mechanizmy dojścia Stalina do władzy i jej uzurpacji. Sowiecki dysydent gen. Piotr Grigorenko (1908-1987), który wspierał roszczenia Tatarów krymskich, określił książkę Awtorchanowa mianem „klasycznego podręcznika historii stalinizmu”.

W 1991 roku został honorowym obywatelem Czeczeńskiej Republiki Iczkerii. Podczas I wojny czeczeńskiej prowadził korespondencję z prezydentem Czeczenii Dżocharem Dudajewem. Występował również do władz Rosji o nawiązanie pokoju, zawsze stawiając warunek uznania niepodległości państwa czeczeńskiego.

Prace A. G. Awtorchanowa

К основным вопросам истории Чечни (1930)
Краткий историко-культурный и экономический очерк о Чечне (1931)
Революция и контрреволюция в Чечне (1933)
Объединение, рожденное революцией (1934)
The Reign of Stalin (1953)
Технология власти (Monachium, 1959); Stalin and the Soviet Communist Party: A Study in the Technology of Power (ang.) (New York, Praeger, 1959); wyd. pol. Technologia władzy, „Posiew”, 1976
The Communist Party Apparatus (1966)
Lenin and the Central Committee after the July Uprising (1971)
Beria’s Plot (1977)
La Methode Brejniev: Analyse Et Histoire D’un Regne (1981)
From Andropov to Gorbachev (1986) – wydanie polskie Od Andropowa do Gorbaczowa (Lublin 1989)
Lenin in the Destiny of Russia (1990)
The Mystery of Stalin’s Death (1981), wydanie rosyjskie Sekret smertii Stalina. Zagovor Berii, wydanie polskie: Zagadka śmierci Stalina. Spisek Berii, Londyn 1983, Wyd. Polonia Book Fund, tłum. Adam Mazur (pseudonim Andrzeja Drawicza) ISBN 0-902352-23-7, istnieje też wydanie polskie w „drugim obiegu” poza cenzurą PRL, reprint z wydania PBF. Pierwsze oficjalne wydanie krajowe: Zagadka śmierci Stalina, Warszawa 2002, wyd. LTW, ISBN 83-88736-20-5, stanowiące również reprint z wydania PBF.
The North Caucasus Barrier: The Russian Advance Towards the Muslim World (1992)