Abdi-Aszirta

Abdi-Aszirta w historii

Abdi-Aszirta, znany również jako Abdiaszirta (w zachodniosemickim Abdi-Aširta, w transliteracji z pisma klinowego najczęściej zapisywany jako Abdi-a-ši-ir-ta, co oznacza „Sługa bogini Aszirty”) – był wasalem egipskim i pierwszym władcą państwa Amurru, znanym przede wszystkim z korespondencji dyplomatycznej z okresu amarneńskiego.

Abdi-Aszirta w listach z Amarna

W czasach panowania faraonów z XVIII dynastii, Amenhotepa III oraz Echnatona, południowa część Amurru, podobnie jak całe wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego (w egipskiej terminologii Retenu), były już od dłuższego czasu pod kontrolą Egiptu. Niemniej jednak, rzeczywistą władzę w tym regionie sprawowały lokalne dynastie, które były lojalne wobec Egipcjan i cieszyły się znaczną autonomią.

Pochodzenie

Choć nie ma jednoznacznego potwierdzenia, wydaje się, że Abdi-Aszirta pochodził z lokalnych koczowniczych plemion amoryckich zamieszkujących góry Libanu – obszaru, który stanowił rdzeń jego przyszłego królestwa. Jego pochodzenie udało się ustalić dzięki szczegółowym badaniom mikropaleontologicznym oraz chemicznym tabliczek glinianych, które zostały wysłane z Amurru do faraonów i odnalezione w Amarna.

Ekspansja terytorialna Amurru

Działalność Abdi-Aszirty jest dobrze udokumentowana dzięki serii listów napisanych przez Ribaddiego, władcę miasta Gebal (Byblos), adresowanych do faraona. Z tych listów, chociaż pisanych z subiektywnego punktu widzenia, dowiadujemy się, że władca Amurru, wspierany przez koczowniczych Habiru, nieustannie powiększał swoje księstwo, co stanowiło zagrożenie dla samego Ribaddiego (EA 73 i 74). W kolejnych listach Abdi-Aszirta został nawet oskarżony o zdradę oraz współpracę z Hetytami, którzy próbowali odbudować swoją pozycję w regionie (EA 75).

Warto zauważyć, że Abdi-Aszirta zdawał sobie sprawę, że Hetyci nie będą gotowi do otwartej konfrontacji z Egiptem, dopóki toczą wojnę z Mitanni. Egipcjanie z kolei byli skłonni tolerować jego ekspansję, o ile nie zagrażało to ich własnym interesom. W liście do faraona zapewnił, że jego działania miały na celu umocnienie egipskiej władzy w Amurru i samorzutnie ogłosił się zastępcą egipskiego namiestnika w Sumur, co ciekawe, nie spotykając się z żadnym sprzeciwem ze strony dworu w Amarna (EA 60).

Niestety, szybki rozwój terytorialny Abdi-Aszirty został zatrzymany przez jego nagłą śmierć, o której informuje anonimowy list do dworu egipskiego (EA 101). Choć bezpośrednie okoliczności tej śmierci pozostają nieznane, przypuszcza się, że mogła być wynikiem interwencji faraona, co osłabiło pozycję władcy Amurru i dało przewagę jego lokalnym rywalom. Po Abdi-Aszircie władzę przejął jego syn Aziru, który kontynuował politykę ojca.

Pomimo krytycznego tonu sprawozdań Ribaddiego, działalność Abdi-Aszirty jest w oczach badaczy tego okresu oceniana raczej pozytywnie. Strategiczne położenie regionu sprawiało, że sytuacja polityczna w czternastowiecznej Syropalestynie była niezwykle niestabilna. Odrodzenie państwa hetyckiego i jego ekspansja na amoryckie tereny Mitanni sprawiały, że los lokalnych księstewek był uzależniony od nieprzewidywalnych gier mocarstw. Dodatkowo, niewielkie zainteresowanie faraonów bezpieczeństwem północnych granic państwa, które bardziej skupiały się na maksymalnej eksploatacji Retenu, sprawia, że Abdi-Aszirta jawi się jako polityk, który w trudnych warunkach postawił na umocnienie swojej władzy wszelkimi akceptowalnymi metodami.

Przypisy

Bibliografia

  • T.T. Bryce T.T., The Kingdom of the Hitties, Oksford, Nowy Jork: Oxford University Press, 2005, ISBN 978-0-19-927908-1.
  • T.T. Bryce T.T., Letters of the Great Kings of the Ancient Near East, Londyn, Nowy Jork: Routledge, 2003, ISBN 0-203-56985-7.
  • Y.Y. Goren Y.Y., I.I. Finkelstein I.I., N.N. Na’aman N.N., The Expansion of the Kingdom of Amurru According to the Petrographic Investigation of the Amarna Tablets, „Bulletin of the American Schools of Oriental Research (BASOR)”, (329), The American Schools of Oriental Research, luty 2003, s. 1-11, ISSN 0003-097X (ang.).
  • H.H. Klengel H.H., Historia i kultura starożytnej Syrii, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.

Linki zewnętrzne