Abchaski Kościół Prawosławny
Abchaski Kościół Prawosławny to niekanoniczna wspólnota prawosławna, która powstała w wyniku decyzji zgromadzenia duchowieństwa z dotychczasowej eparchii suchumsko-abchaskiej Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego.
W kontekście konfliktu abchasko-gruzińskiego oraz rzeczywistej utraty kontroli rządu Gruzji nad terytorium Abchazji, kanoniczny Gruziński Kościół Prawosławny również stracił wpływ na sytuację w tym regionie. Jego jurysdykcję nad Abchazją uznają inne Kościoły prawosławne. W 2005 roku podjęto próbę porozumienia pomiędzy kanonicznym Kościołem a duchownymi dążącymi do autonomii Kościoła w Abchazji, znaną jako „porozumienie z Majkopu”. Warto zaznaczyć, że postanowienia tego porozumienia nie były przestrzegane przez duchowieństwo opowiadające się za niezależnością prawosławia w Abchazji. Dochodziło do sytuacji, w których z terytorium Abchazji usuwano duchownych lojalnych wobec patriarchy Gruzji. W tym czasie faktyczną głową eparchii suchumsko-abchaskiej był ks. Wissarion Aplia, który w 2008 roku zadeklarował, że duchowieństwo abchaskie pragnie uczynić Kościół w Abchazji autonomiczną strukturą w jurysdykcji patriarchy Moskwy.
15 września 2009 roku zgromadzenie duchowieństwa eparchii suchumsko-abchaskiej ogłosiło wyjście spod jurysdykcji patriarchy Gruzji i utworzenie niezależnego Abchaskiego Kościoła Prawosławnego. W imieniu zgromadzenia, ks. Wissarion (Aplia) oświadczył, iż nowa struktura nawiązuje do tradycji niezależnego Katolikosatu Abchazji. Podkreślił również, że duchowieństwo Abchazji wcześniej próbowało, zgodnie z prawem kanonicznym, uzyskać samodzielność, jednak żaden Kościół prawosławny nie chciał wchodzić w konflikt z Gruzińskim Kościołem Prawosławnym. Nowo powstała struktura miała obejmować dwie eparchie: suchumską i picundzką, przy czym dotychczasowa katedra eparchialna znajdowała się w Picundzie.
Ks. Wissarion (Aplia) określił powołanie Abchaskiego Kościoła Prawosławnego jako akt historycznej sprawiedliwości i zapowiedział, że będzie apelował do wszystkich kanonicznych Kościołów o uznanie tej struktury jako działającej zgodnie z prawem kanonicznym. W międzyczasie patriarcha Gruzji, Eliasz II, nie uznał oderwania się eparchii podlegającej jego jurysdykcji, stwierdzając, że osoby odpowiedzialne za utworzenie Kościoła nie miały uprawnień do podjęcia tak ważnej decyzji. Zaznaczył, że żaden z kanonicznych Kościołów nie zareagował pozytywnie na wiadomość o powstaniu Abchaskiego Kościoła, a także Rosyjski Kościół Prawosławny zadeklarował szacunek dla obowiązujących granic jurysdykcji.
W tym samym czasie przedstawiciele Abchaskiego Kościoła Prawosławnego podjęli działania mające na celu uzyskanie wsparcia od władz de facto autonomicznej Abchazji.
W grudniu 2010 roku zwierzchnik Abchaskiego Kościoła Prawosławnego oświadczył, że dialog z Patriarchatem Gruzińskim będzie możliwy dopiero po uznaniu jednostronnie ogłoszonej autokefalii. W odpowiedzi patriarcha Gruzji ogłosił osobiste przejęcie zarządzania nad terytorium eparchii suchumsko-abchaskiej.
Przypisy