Abchaska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, znana jako Abchaska ASRR, była autonomiczną republiką w Związku Radzieckim, która wchodziła w skład Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Historia
Abchaska ASRR została powołana do życia 19 lutego 1931 roku w wyniku zmiany statusu Abchaskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, która na mocy decyzji Józefa Stalina została włączona do Gruzińskiej SRR. Nestor Łakoba pełnił funkcję przewodniczącego abchaskiej partii bolszewickiej od 1922 do 1936 roku. Do 1936 roku, razem z całą Gruzińską SRR, Abchaska ASRR była częścią Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Na początku lat 90. XX wieku Abchaska ASRR została rozwiązana w kontekście rozwoju wydarzeń związanych z upadkiem ZSRR. W tym czasie wszystkie republiki związkowe oraz wiele republik autonomicznych ogłaszały niepodległość. Jednakże, większość z tych ostatnich pozostała częścią swoich krajów, ponieważ Konstytucja ZSRR uniemożliwiała im secesję (jedynym wyjątkiem była Czeczeńsko-Inguska ASRR, która po ogłoszeniu niepodległości podzieliła się na Czeczenię oraz Inguszetię, a Czeczenia przez kilka lat utrzymała swoją niezależność).
W atmosferze ogłoszeń suwerenności podczas upadku ZSRR, po ogłoszeniu przez Gruzję niepodległości 9 kwietnia 1991 roku, Abchaska ASRR pozostała częścią Gruzji, jednak status Abchazji w ramach nowego, niepodległego państwa gruzińskiego nie został jasno określony. Żądania Abchazów dotyczące większej autonomii spotkały się z silnym sprzeciwem ze strony Tbilisi, które dążyło do utrzymania modelu państwa unitarnym. Napięcia między Abchazami a abchaskimi Gruzinami starał się załagodzić pierwszy prezydent Gruzji, Zwiad Gamsachurdia, jednak jego obalenie w wyniku zamachu stanu w Tbilisi zniweczyło szanse na pokojowe rozwiązanie konfliktu.
Na początku 1992 roku Eduard Szewardnadze, który przybył z Moskwy, nie był w stanie zapanować nad politykami dążącymi do militarnego rozwiązania „problemu abchaskiego”.
W odpowiedzi na te wydarzenia, abchaska Rada Najwyższa postanowiła przywrócić konstytucję z 1925 roku. Wówczas Abchazja mogła być traktowana jako republika związkowa, co dawało jej prawo do utworzenia własnego państwa. Decyzja ta, podjęta 23 lipca 1992 roku, została uznana za ogłoszenie niepodległości.
W sierpniu 1992 roku minister obrony Gruzji Tengiz Kitowani, będący jednym z członków triumwiratu rządzącego Gruzją, wprowadził gruzińską Gwardię Narodową do Abchazji. Pretekstem była potrzeba ścigania zwolenników obalonego prezydenta Gamsachurdii oraz ochrona linii kolejowej łączącej Gruzję z Rosją. Wejście gruzińskich wojsk do Abchazji doprowadziło do wybuchu regularnych walk, które przerodziły się w dwuletnią krwawą wojnę, w trakcie której obie strony dopuściły się zbrodni wojennych.
W 1993 roku wojna zakończyła się militarną klęską Gruzji, co oznaczało utratę kontroli nad zbuntowaną prowincją oraz de facto uniezależnienie się Abchazji. Proklamowana w 1992 roku niepodległość została zatem utrzymana; kraj ten funkcjonuje do dziś, spełniając wszystkie kryteria bycia państwem, mimo że jest uznawany jedynie przez Rosję i Nikaraguę.
Informacje dotyczące położenia, gospodarki, historii, ludności itd. Abchaskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej można znaleźć w: artykule poświęconym Abchazji.
Zobacz też
- Abchazja
- Związek Radziecki i Gruzińska SRR
Przypisy