Abbo z Fleury

Abbo z Fleury (łac. Abbo Floriacensis; urodzony około 945–950 w pobliżu Orleanu, zmarł 13 listopada 1004 w klasztorze La Réole) był jednym z kluczowych uczonych X wieku i opatem Fleury (obecnie Saint-Benoît-sur-Loire). Był zwolennikiem reformy kluniackiej i został zamordowany przez jej przeciwników.

Życiorys

Od najmłodszych lat Abbo był oblatem w opactwie Fleury, gdzie zdobył bardzo solidne wykształcenie. Później rozpoczął tam wykłady, które przerywał, aby pogłębiać swoją wiedzę w Paryżu i Reims, gdzie studiował matematyki i astronomię, a także w Orleanie, gdzie uczył się muzyki. Już wtedy rozwijał swoją wszechstronną działalność naukową i literacką.

Po roku 982 opuścił swoje opactwo, aby na zaproszenie biskupa Yorku, świętego Oswalda, objąć kierownictwo w szkole opactwa Ramsey. Został tam wyświęcony na kapłana przez świętego Dunstana. W Anglii Abbo zapoznał się z historią męczeństwa świętego Edmunda i napisał jego pasję w języku łacińskim. Dla swoich angielskich uczniów stworzył gramatykę łacińską. Z tego samego okresu pochodzi Epitome de vitis Romanorum pontificum – żywoty papieży oraz inne traktaty i listy. Abbo wprowadził uproszczenia w metodach obliczania daty Wielkanocy, co opisał w komentarzu do dzieła Wiktora z Akwitanii. W tym komentarzu ujawnia się szeroki zakres jego zainteresowań intelektualnych, obejmujący refleksje na temat natury wiedzy, filozofię liczb, relacje między jednością a wielością oraz zagadnienia arytmetyczne. Abbo podparł swoje argumenty przykładami zaczerpniętymi z logiki, gramatyki i kosmologii, umieszczając je w szerokim kontekście teologii stworzenia.

Po kilku latach wrócił do Fleury, a w 988 został wybrany opatem po śmierci Oilbolda. Kiedy inny mnich, wspierany przez króla Francji i biskupa Orleanu Roberta, zakwestionował ten wybór, sprawa nabrała wymiaru państwowego. To był również początek konfliktu Abbo z biskupami diecezji Orleanu, na terenie której znajdowało się opactwo Fleury. Ostatecznie sprawa została rozstrzygnięta na korzyść Abbo przez Gerberta z Aurillac, późniejszego papieża Sylwestra II.

Jako opat Abbo kontynuował intensywną działalność naukową. Rozpoczął także reformy i działania polityczne – zdecydowanie sprzeciwiał się ingerencji władzy świeckiej w życie Kościoła, bronił władzy biskupiej i papieskiej, dążył do wzmocnienia dyscypliny wśród duchowieństwa oraz walczył z symonią. W tym celu postulował podniesienie kwalifikacji kandydatów do stanu duchownego i uporządkowanie spraw majątkowych Kościoła. Domagał się znacznego zwiększenia autonomii dla klasztorów, co miało przyczynić się do podniesienia ich poziomu duchowego i intelektualnego. Uspokajał również niepokoje związane z obawami przed końcem świata, które nasiliły się w roku 1000. Brał udział w wielu synodach, w tym na synodzie w Reims, gdzie arcybiskup Arnulf został usunięty z diecezji za zdradę wobec króla, ustępując miejsca Gerbertowi z Aurillac.

Abbo trzykrotnie podróżował do Rzymu, co było związane z jego dążeniem do zwiększenia niezależności klasztorów od biskupów, co z kolei prowadziło do konfliktów z biskupami Orleanu. Ostatecznie w 977 roku uzyskał od papieża Grzegorza V bullę, która pozwalała na znaczne poszerzenie autonomii klasztornej. Na jej podstawie opactwo Fleury jako pierwsze w historii uzyskało przywilej egzempcji. Reformy Abbo wpisały się w nurt odnowy kluniackiej i uczyniły z opactwa Fleury ośrodek duchowej odnowy. W 996 roku król Francji Robert II Pobożny wysłał go do Rzymu, aby podjął starania o wstrzymanie interdyktu, który papież zamierzał nałożyć na króla z powodu jego małżeństwa z Bertą. W drodze do Rzymu Abbo spotkał papieża Grzegorza V, który został wygnany z miasta przez antypapieża Jana XVI. Między papieżem a Abbo nawiązała się bliska relacja, co spowodowało, że prośba króla Roberta o dyspensę została odrzucona. Abbo przekonał papieża również do przywrócenia Arnulfa na stanowisko biskupa Reims.

Abbo zmarł, gdy próbował wprowadzić swoje reformy, wysyłając mnichów z opactwa Fleury do klasztoru La Réole. Zginął w wyniku rany, którą odniósł, starając się rozdzielić zwaśnione strony. Zataił zadaną mu ranę i udał się do swojej celi, gdzie zmarł w ramionach ucznia Aimoina, który napisał jego żywot. Kult Abbo nigdy nie zyskał charakteru publicznego, mimo że cuda przy jego grobie spowodowały, że zaczęto go czcić jako świętego i męczennika w całej Francji. Jego wspomnienie obchodzone jest w rocznicę jego śmierci.

Biografia Abbo, spisana przez Aimona, zawiera również jego korespondencję i jest cennym źródłem informacji historycznych o panowaniu Roberta II, zwłaszcza w kontekście jego relacji z papiestwem.