Abbas Kiarostami

Abbas Kiarostami (pers. ‏عباس کیارستمی‎ `Abbās Kijārostamī), urodzony 22 czerwca 1940 roku w Teheranie, zmarł 4 lipca 2016 roku w Paryżu. Był irańskim reżyserem, scenarzystą, montażystą oraz producentem filmowym. Oprócz tego zajmował się fotografią, poezją, malarstwem i ilustracją książek. Uznawany za jednego z liderów irańskiej nowej fali, często nazywany jest mistrzem irańskiego kina.

W ciągu swojej kariery zrealizował ponad 40 filmów, w tym fabularnych, dokumentalnych i krótkometrażowych. Dzięki jego twórczości kino irańskie lat 90. XX wieku zyskało międzynarodową popularność, a jego filmy zdobywały liczne nagrody na festiwalach filmowych na całym świecie.

Kiarostami był członkiem jury głównego konkursu na 46. MFF w Cannes w 1993 roku oraz na 52. MFF w Wenecji w 1995 roku. Ponadto zasiadał w jury sekcji „Cinéfondation” na 55. MFF w Cannes (2002), przewodniczył jury Złotej Kamery na 58. MFF w Cannes (2005) oraz sekcji „Cinéfondation” na 67. MFF w Cannes (2014).

Otrzymał Złotą Palmę na 50. MFF w Cannes za film Smak wiśni (1997). W 1992 roku nagrodzono go Nagrodą im. Roberta Rosselliniego, a w 1997 roku UNESCO uhonorowało go Złotym Medalem im. Federico Felliniego.

Początki

Kiarostami przyszedł na świat w Teheranie i już w młodości zaczął interesować się malarstwem. Ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Teherańskiego. W trakcie nauki utrzymywał się z pracy dorywczej, m.in. jako policjant kierujący ruchem ulicznym.

Po ukończeniu studiów, jako młody artysta plastyk, rozpoczął karierę w reklamie. W latach 60. projektował plakaty, ilustrował książki dla dzieci, a także nakręcił około 150 reklam dla irańskiej telewizji oraz tworzył czołówki filmowe.

W 1969 roku, w momencie gdy w irańskim kinie pojawiła się nowa generacja twórców, pomógł w założeniu wydziału filmowego w Instytucie Rozwoju Intelektualnego Dzieci i Młodzieży w Teheranie. Wydział ten stał się w przyszłości miejscem rozwoju talentów, a wiele dzieł irańskiej nowej fali powstało właśnie tam, w tym również filmy Kiarostamiego.

Styl filmowy

W twórczości Kiarostamiego widoczna była jego pasja do ukazywania prostego człowieka oraz fascynacja włoskim neorealizmem. Podejmował tematy związane z przemijalnością ludzkiej egzystencji. Unikał dosłownych odpowiedzi, oferując widzom aluzje i niedopowiedzenia. Często pracował z aktorami-amatorami, preferując plenerowe lokalizacje.

W jego filmach często pojawiały się dzieci jako główni bohaterowie. Styl Kiarostamiego zbliżony był do kina dokumentalnego, a historie osadzał głównie w irańskiej prowincji. Charakterystyczne były długie, statyczne rozmowy postaci, często odbywające się w samochodach. Reżyser był znany z cytowania współczesnej irańskiej poezji w dialogach, tytułach i tematach filmów.

Twórczość

Międzynarodowa krytyka zwróciła na niego uwagę dzięki tzw. trylogii Koker, której nazwa pochodzi od wioski na północy Iranu, w której rozgrywała się akcja wszystkich trzech filmów. W skład trylogii weszły: Gdzie jest dom mojego przyjaciela? (1987), A życie trwa dalej (1992) oraz Pod oliwkami (1994).

Jednak największe sukcesy przyniosły kolejne jego filmy. Zbliżenie (1990) to autotematyczny obraz o procesie kręcenia filmów. Smak wiśni (1997), opowiadający historię kierowcy ciężarówki planującego samobójstwo, przyniósł Kiarostamiemu Złotą Palmę na 50. MFF w Cannes, co uczyniło go pierwszym i jak dotąd jedynym irańskim filmem nagrodzonym tym prestiżowym wyróżnieniem. Jego kolejne poetyckie dzieło, Uniesie nas wiatr (1999), zdobyło Nagrodę Specjalną Jury na 56. MFF w Wenecji, będąc jedną z ważniejszych nagród tego festiwalu. Film, którego akcja rozgrywała się w odległej kurdyjskiej wiosce, wyróżniał się tym, że wiele postaci widz mógł jedynie usłyszeć zza kadru.

Ostatnie filmy Kiarostamiego – Zapiski z Toskanii (2010) oraz Jak zakochani (2012) – nakręcone zostały po raz pierwszy poza Iranem, odpowiednio we Włoszech i w Japonii. Pod koniec swojej kariery dwukrotnie współpracował z Juliette Binoche, która zagrała w Shirin (2008) oraz w Zapisach z Toskanii. Za tę ostatnią rolę otrzymała nagrodę aktorską na 63. MFF w Cannes.