Abatacept

Abatacept to biologiczny lek o działaniu immunosupresyjnym, który jest rekombinowanym rozpuszczalnym białkiem fuzyjnym. Składa się z fragmentu zewnątrzkomórkowego antygenu 4, znanego jako CTLA-4, połączonego ze zmodyfikowanym fragmentem Fc immunoglobuliny ludzkiej IgG1. Lek ten blokuje cząstki CD80 i CD86, co uniemożliwia ich wiązanie z receptorami CD80/86 znajdującymi się na powierzchni komórek prezentujących antygen. Dzięki temu, abatacept moduluje kostymulujący wpływ białka CD28 na limfocyty T, co prowadzi do spowolnienia procesu chorobowego. Lek ten jest zarejestrowany w Stanach Zjednoczonych oraz w Unii Europejskiej w celu leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów oraz młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów. W badaniach klinicznych udowodniono skuteczność abataceptu u pacjentów, którzy nie reagowali na terapie lekami blokującymi TNF-α. Obecnie prowadzone są badania dotyczące jego skuteczności w łuszczycowym zapaleniu stawów oraz toczniu układowym. Abatacept został opracowany w laboratoriach firmy Bristol-Myers Squibb, a jego nazwa handlowa to Orencia.

Wskazania do stosowania

Abatacept jest przeznaczony dla dorosłych pacjentów z aktywnym reumatoidalnym zapaleniem stawów o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu. Zaleca się jego stosowanie u osób, które nie uzyskały wystarczającej odpowiedzi na leczenie innymi lekami modyfikującymi przebieg choroby, w tym lekami hamującymi działanie TNF-α. Lek ten można również stosować w przypadku nietolerancji innych terapii w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Abatacept można stosować jako monoterapię lub w połączeniu z innymi lekami modyfikującymi przebieg choroby, jednak nie zaleca się jego stosowania z blokerami TNF-α oraz anakinrą. Badania kliniczne wykazały, że leczenie abataceptem razem z metotreksatem prowadzi do zmniejszenia procesu niszczenia stawów oraz poprawy sprawności fizycznej.

Preparat ten jest również wskazany w leczeniu umiarkowanego do ciężkiego czynnego wielostawowego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów u pacjentów pediatrycznych w wieku 6 lat i starszych, którzy nie odpowiedzieli na inne leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby, w tym co najmniej jednego inhibitora TNF-α. Nie badano zastosowania abataceptu u dzieci poniżej 6. roku życia.

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu zawierającego abatacept
sepsa
ciężkie zakażenia, w tym zakażenia oportunistyczne
pacjenci poniżej 18. roku życia, z wyjątkiem chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

Środki ostrożności

Nie zaleca się łączenia abataceptu z antagonistami TNF. W trakcie zmiany leczenia pacjentów należy uważnie monitorować, czy występują objawy zakażenia.

Substancja ta może wpływać na zdolności obronne organizmu w walce z zakażeniami oraz nowotworami, a także na odpowiedź na szczepienia. Należy unikać stosowania szczepionek zawierających żywe drobnoustroje w trakcie leczenia abataceptem oraz przez 3 miesiące po jego odstawieniu.

Przed rozpoczęciem terapii, pacjenci powinni być przebadani pod kątem utajonej gruźlicy.

Leczenie przeciwreumatyczne może prowadzić do uaktywnienia wirusowego zapalenia wątroby typu B, dlatego przed rozpoczęciem terapii należy wykonać odpowiednie badania.

Preparat zawiera maltozę, co może zakłócać pomiary stężenia glukozy we krwi za pomocą niektórych testów, powodując fałszywie podwyższone wyniki. Pacjenci powinni rozważyć użycie metod, które nie są wrażliwe na obecność maltozy, takich jak metody z użyciem dehydrogenazy glukozowej dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (GDH-NAD), oksydazy glukozowej lub heksokinazy glukozowej.

Leku nie należy stosować w czasie ciąży, chyba że jest to absolutnie konieczne. Kobiety w wieku rozrodczym, które przyjmują abatacept, powinny stosować antykoncepcję przez 14 tygodni po zakończeniu terapii. Nie zaleca się również karmienia piersią w trakcie leczenia oraz przez 14 tygodni po jego zakończeniu.

Interakcje

W badaniach klinicznych (kontrolowanych placebo) u pacjentów stosujących abatacept w połączeniu z antagonistami TNF odnotowano wyższą częstość występowania zakażeń niż u pacjentów leczonych tylko antagonistami TNF. Równoczesne stosowanie abataceptu z innymi biologicznymi środkami immunosupresyjnymi lub immunomodulującymi może nasilać jego działanie na układ odpornościowy. Lek ten może również osłabiać skuteczność niektórych szczepień.

Działania niepożądane

Podczas leczenia abataceptem bardzo często występują: ból głowy, nadciśnienie tętnicze, hipertransaminazemia, ból brzucha, nudności, biegunka, dyspepsja, kaszel, wysypka, zapalenie oskrzeli, infekcje górnych dróg oddechowych, katar, opryszczka, zakażenie dróg moczowych, osłabienie. Rzadziej mogą wystąpić: hipotensja, wzrost masy ciała, zaburzenia rytmu serca, małopłytkowość, leukopenia, parestezje, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zapalenie spojówek, zapalenie błony śluzowej żołądka, afty w jamie ustnej, bóle stawów, łysienie, suchość skóry, grzybica paznokci, zakażenia skóry, rak podstawnokomórkowy, zaburzenia miesiączkowania u kobiet, depresja oraz lęki.

Dawkowanie

Leczenie powinno być inicjowane i nadzorowane przez lekarzy specjalistów z doświadczeniem w diagnostyce i terapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Lek podaje się dożylnie po rozpuszczeniu oraz rozcieńczeniu, w dawkach zależnych od masy ciała pacjenta.

Zalecana dawka wynosi około 10 mg/kg masy ciała w infuzji dożylnej trwającej 30 minut. Kolejne dawki należy podawać po 2 i 4 tygodniach od pierwszej infuzji, a następnie co 4 tygodnie.

Preparaty

Dostępne w Polsce:

Orencia (Bristol-Myers Squibb Pharma EEIG) – proszek do przygotowania koncentratu do sporządzenia roztworu do infuzji, 250 mg w fiolce i strzykawka.