Abakawir

Abakawir to organiczny związek chemiczny, który pełni rolę leku będącego nukleozydowym inhibitorem odwrotnej transkryptazy. Stosuje się go w terapii zakażenia HIV-1 w połączeniu z innymi lekami.

Mechanizm działania

Abakawir jest analogiem guanozyny. Po przekształceniu w komórkach do aktywnego metabolitu – trifosforanu 5′-karbowiru – blokuje działanie odwrotnej transkryptazy wirusów HIV. Posiada stosunkowo silne działanie hamujące ten enzym, obejmujące szczepy wirusa HIV-1, które mają obniżoną wrażliwość na zydowudynę, lamiwudynę, zalcytabinę, didanozynę oraz newirapinę. Powoduje to zakończenie łańcucha i przerwanie cyklu replikacji wirusa. Abakawir przenika skutecznie do płynu mózgowo-rdzeniowego. Badania in vitro wykazały synergistyczne działanie abakawiru z zydowudyną, newirapiną oraz amprenawirem w ograniczaniu namnażania się wirusa. W badaniach klinicznych jego działanie przeciwwirusowe utrzymywało się przez co najmniej 48 tygodni. W szczepach opornych występują mutacje K65R oraz Y11F. W przypadku oporności na kilka leków z grupy nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy, włączenie abakawiru do terapii nie prowadzi do dalszej oporności.

Farmakokinetyka

Abakawir jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i ma charakter lipofilowy, co zapewnia mu wysoką biodostępność (83% po podaniu doustnym) oraz zdolność do penetracji do ośrodkowego układu nerwowego. W krążeniu osiąga maksymalne stężenie po 1 godzinie, a jego okres półtrwania wynosi od 0,8 do 1,5 godziny. Z białkami osocza wiąże się w 50%. Metabolizowany jest przez dehydrogenazę alkoholową i transferazę glukuronianową do nieaktywnych metabolitów i wydalany z moczem, w tym w niewielkiej części w postaci niezmienionej.

Wskazania

Abakawir jest stosowany w leczeniu zakażenia HIV oraz pełnoobjawowego AIDS jako element terapii wielolekowej. Podobnie jak inne leki przeciw HIV, nie powinien być stosowany jako monoterapia.

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na abakawir
ciężkie zaburzenia czynności wątroby

Środki ostrożności

Przed rozpoczęciem terapii należy wykonać badanie w kierunku alleli HLA-B*5701 u każdego pacjenta, bez względu na rasę. Abakawiru nie wolno stosować u pacjentów będących nosicielami alleli HLA-B*5701, chyba że nie ma innych opcji terapeutycznych.

Osoby, u których w trakcie leczenia wystąpi reakcja nadwrażliwości, muszą natychmiast przerwać stosowanie leku, a jego ponowne podanie w przyszłości jest zabronione.

Pacjent powinien być świadomy ryzyka wystąpienia reakcji nadwrażliwości, które mogą prowadzić do zagrożenia życia lub zgonu.

Pacjent musi również pamiętać o konieczności noszenia Karty Ostrzeżeń, którą należy wyjąć z opakowania.

U pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C, którzy są leczeni skojarzoną terapią przeciwretrowirusową, istnieje zwiększone ryzyko poważnych, a w niektórych przypadkach śmiertelnych, działań niepożądanych.

Preparat w postaci roztworu doustnego zawiera sorbitol, dlatego nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami nietolerancji fruktozy, a sorbitol może mieć łagodny efekt przeczyszczający.

Nie zaleca się stosowania preparatu u kobiet w ciąży, chyba że korzyść dla matki przewyższa potencjalne ryzyko dla płodu.

Interakcje

Istnieje niewielkie ryzyko interakcji z inhibitorami proteazy, takimi jak Indynawir, Amprenawir, Atazanawir oraz Typranawir, a także z innymi lekami metabolizowanymi przez główne enzymy P450. Wiadomo, że etanol hamuje metabolizm abakawiru, co skutkuje jego zwiększonym stężeniem.

Działania niepożądane

W badaniach klinicznych u około 5% pacjentów przyjmujących abakawir wystąpiła reakcja nadwrażliwości, która w niektórych przypadkach była zagrażająca życiu i prowadziła do zgonu, mimo stosowanych środków ostrożności. Reakcja ta charakteryzuje się gorączką i (lub) wysypką (najczęściej plamkowo-grudkową lub pokrzywkową).

Możliwe działania niepożądane obejmują:

nudności, wymioty, brak apetytu
biegunka
bóle głowy
gorączka
letarg, osłabienie
zapalenie trzustki
rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona
toksyczna martwica rozpływna naskórka

Podczas stosowania abakawiru odnotowano przypadki kwasicy mleczanowej.

Dawkowanie

Preparat powinien być przepisywany przez lekarzy z doświadczeniem w leczeniu zakażeń HIV. Dorośli oraz młodzież powyżej 12. roku życia powinni przyjmować zalecaną dawkę wynoszącą 600 mg na dobę, co można podzielić na dwie dawki po 300 mg. Dzieci o masie ciała co najmniej 30 kg powinny stosować taką samą dawkę jak dorośli. Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 12 lat powinny przyjmować 8 mg/kg masy ciała dwa razy dziennie, maksymalnie do 600 mg. Nie ma potrzeby modyfikacji dawki u pacjentów z zaburzeniami funkcji nerek, jednak lek nie jest zalecany u osób z końcowym stadium niewydolności nerek. Abakawir można stosować zarówno na czczo, jak i podczas posiłków.

Preparaty

Dostępne w Polsce:

Ziagen – Glaxo Group – tabletki powlekane 300 mg; 60 szt.
Ziagen – Glaxo Group – roztwór doustny 20 mg/ml; butelka 240 ml
Kivexa – Glaxo Group – (Abakawir + Lamiwudyna) tabletki powlekane 600 mg + 300 mg; 30 szt.
Trizivir – Glaxo Group – (Abakawir + Lamiwudyna + Zydowudyna) tabletki powlekane 300 mg + 150 mg + 300 mg; 60 szt.

Przypisy

Bibliografia

Jan Kazimierz J.K. Podlewski, Alicja A. Chwalibogowska-Podlewska, Robert R. Adamowicz, Leki współczesnej terapii, wyd. 18, Warszawa: Split Trading, 2007, ISBN 83-85632-95-6.

Pharmindex. Kompendium leków, Warszawa: UBM Medica Polska, 2011, s. 1280, ISBN 978-83-62078-02-8.