Aaron
Aaron (hebr. אַהֲרֹן Aharon) – według Biblii był starszym bratem oraz wsparciem Mojżesza i Miriam, synem Amrama i Jokebed, a także pierwszym dziedzicznym arcykapłanem z plemienia Lewiego. Z Eliszebą, swoją żoną, miał czterech synów: Nadaba, Abihu, Eleazara i Itamara.
Krytyka tradycji kapłańskiej
Najważniejszym źródłem informacji o Aaronie jest Księga Wyjścia. Ostatnia redakcja biblijna, zwana redakcją kapłańską, szczególnie akcentuje rolę Aarona w religijnym kulcie. Z tego powodu pojawiły się różnorodne krytyczne podejścia do biblijnego obrazu Aarona i próby reinterpretacji znaczenia tej postaci. Wolf Wilhelm Friedrich von Baudissin w swojej pracy Die Geschichte des alttestamentlichen Priestertums (1889) całkowicie podważył historyczną wartość tradycji kapłańskiej – jego pogląd został jednak zakwestionowany przez odkrycie istnienia odrębnej klasy kapłańskiej poza Izraelem. Yehezkel Kaufmann w książce The Religion of Israel (1960) zasugerował, że Aaron mógł być jednym z pogańskich kapłanów egipskich, co jednak stoi w sprzeczności z biblijnym przekazem o pokrewieństwie Aarona z Mojżeszem. Horst Seebass w dziele Mose und Aaron, Sinai und Gottesberg (1962) sugeruje, że między Mojżeszem jako pośrednikiem Bożym a Aaronem, reprezentującym religijno-prawny formalizm, istniał pewien antagonizm. Mimo to, Pismo Święte przedstawia Aarona jako bliskiego współpracownika Mojżesza, którego Bóg powołał do tego zadania.
Życie Aarona według Pięcioksięgu
Aaron był synem Amrama i Jochebed z plemienia Lewiego, urodził się w Egipcie i jest prawnukiem Lewiego (ze strony matki wnukiem) (Księga Wyjścia 6,13; 16-20). Miał starszą siostrę Miriam oraz młodszego o trzy lata brata Mojżesza (Księga Wyjścia 2,1-4; 7,7). Poślubił Eliszebę, córkę Amminadaba, z którą miał czterech synów: Nadaba, Abihu, Eleazara i Itamara (Księga Wyjścia 6,23).
Kiedy Mojżesz opóźniał przyjęcie powierzonego mu zadania ze względu na trudności w mówieniu (jąkał się), Bóg wyznaczył Aarona jako jego rzecznika przed faraonem, mówiąc, że doskonale potrafi mówić. Aaron czynił cuda na dworze faraona, co według biblistycznej krytyki miało na celu podkreślenie wyjątkowej roli pierwszego arcykapłana w historii narodu izraelskiego.
Aaron spotkał Mojżesza na górze Synaj, gdzie został poinformowany o Bożych zamiarach dotyczących Izraela i Egiptu, do których obaj się udali (Księga Wyjścia 4,14-16; 27-30). Od tego momentu Aaron towarzyszył Mojżeszowi w misji wyprowadzenia Izraela z egipskiej niewoli oraz wprowadzenia go do Ziemi Obiecanej (Księga Wyjścia 4,27-31; 7,7; Księga Psalmów 77,21). Razem z Mojżeszem przewodził narodowi izraelskiemu w walce z Amalekitami (Księga Wyjścia 17,8).
Poddając się presji niezadowolonego ludu, Aaron zgodził się na stworzenie złotego cielca (Księga Wyjścia 32,1-2) oraz zorganizował mu święto ofiarne (Księga Wyjścia 32,5-6). Jednak dzięki wstawiennictwu Mojżesza Bóg wybaczył mu ten grzech bałwochwalstwa (Księga Powtórzonego Prawa 9,20).
Na polecenie Jahwe, Aaron został namaszczony przez Mojżesza na pierwszego arcykapłana Izraela (Księga Kapłańska 8,1-36). Funkcje liturgiczne zostały odebrane dotychczasowym przywódcom pokolenia Rubena jako kara za ich bunt (Księga Liczb 16,1-17,5). Jahwe potwierdził ten wybór cudem, jakim było zakwitnięcie laski Aarona (Księga Liczb 17,16-26).
Podobnie jak Mojżesz, Aaron nigdy nie wszedł do Ziemi Obiecanej. Zmarł w wieku 123 lat (Księga Liczb 33,39) na górze Hor, gdzie do dziś znajduje się grób, który uchodzi za jego grób. Jego syn Eleazar został kolejnym arcykapłanem.
Aaron poza Pięcioksięgiem
Pismo Święte
Aaron, jako jedna z kluczowych postaci biblijnych, jest również wspomniany w innych księgach Pisma Świętego, takich jak Mądrość Syracha (45, 6-22). Jego imię funkcjonuje w Piśmie Świętym jako oznaczenie całej warstwy kapłańskiej, zwłaszcza w kontekście wyrażenia „dom Aarona”.
Judaizm
W tradycji żydowskiej uważa się, że Bóg wynagrodził Aarona za jego cnotliwe życie, obdarzając go dwoma najcenniejszymi darami: licznym potomstwem i długim życiem. Rabini nauczają, że wywyższenie Aarona do godności kapłana ma wagę równą stworzeniu świata. Zgodnie z Regułą Zrzeszenia z Qumran, jeden z dwóch Mesjaszów będzie pochodził z domu Aarona. Najstarsze znane przedstawienie Aarona (datowane na 245 r.) pochodzi z synagogi w Dura Europos, odkrytej w 1932 roku, a obecnie przechowywanej w muzeum w Damaszku.
Chrześcijaństwo
Aaron był przodkiem Jana Chrzciciela. W Liście do Hebrajczyków (5, 1, 6 i 9, 7) przeciwstawia się kapłaństwo Aarona nowemu i wyższemu kapłaństwu Chrystusa. Jest patronem guzikarzy i szmuklerów. Święto Aarona obchodzone jest w liturgii bizantyjskiej 20 lipca/2 sierpnia, a w martyrologiach łacińskich 1 lipca. W ikonografii przedstawiany jest w szatach kapłańskich z laską i napierśnikiem.
Islam
Koran wielokrotnie wspomina Aarona jako postać znaczącą (np. 4, 163; 6, 84). Grób Aarona na górze Hor (arab. Gebel Harun) jest czczony przez lokalnych wyznawców islamu.
Ikonografia
Aaron jest przedstawiany w stroju starotestamentowego kapłana, a jego atrybutami są kwitnąca laska lub różdżka, laska kapłańska, pektorał oraz trybularz (kadzielnica).
Przypisy
Bibliografia
Pius Czesław Bosak, Aaron, w: Postacie Biblii, t.1., Pelplin 1994.
Stanisław Łach, Aaron, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1989.
Słownik Postaci Biblijnych. [dostęp 2018-10-21].
Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).
