Aaron, Aron
Aaron, Aron (zm. 15 maja lub 9 października 1059) był biskupem krakowskim, arcybiskupem oraz pierwszym opatem benedyktynów w Tyńcu. Jego imię, popularne wśród irlandzkich i szkockich mnichów, skłoniło niektórych badaczy do łączenia go z zakonnikami z tych regionów, reformującymi życie zakonne oraz związanymi z ruchem kluniackim.
Przybył do Polski prawdopodobnie z Kolonii, gdzie arcybiskupem był jego wuj, Herman, który miał związek z Kazimierzem Odnowicielem. W 1044 roku został pierwszym opatem klasztoru benedyktynów w Tyńcu, który został ufundowany przez Kazimierza. Dwa lata później, w 1046 roku, objął urząd biskupa krakowskiego.
Około 1049 roku Aaron otrzymał od papieża arcybiskupi paliusz, jednak nie jest do końca jasne, czy biskupstwo krakowskie zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa, czy też tytuł ten został nadany tylko jemu. Za pierwszą hipotezą przemawia fakt, że w tamtym czasie arcybiskupstwo gnieźnieńskie mogło być nieobsadzone, co było skutkiem kryzysu organizacji polskiego Kościoła oraz zniszczeń Gniezna podczas najazdu czeskiego księcia Brzetysława w 1039 roku. Książę Kazimierz, dążąc do odbudowy państwa, mógł planować przeniesienie stolicy polskiego Kościoła do Krakowa. Pozycja Krakowa jako stolicy arcybiskupiej była jednak tymczasowa, ponieważ następcy Aarona nie piastowali już tego tytułu, a od około 1075 roku znowu pojawił się arcybiskup gnieźnieński. Dlatego też niektórzy badacze sugerują, że Aaron mógł otrzymać paliusz jako honorową odznakę, bez związanej z nią jurysdykcji arcybiskupiej. Możliwe, że książę oraz biskup planowali utworzenie stałego arcybiskupstwa w Krakowie, jednak z nieznanych przyczyn nie udało się to zrealizować. Istnieje także hipoteza, że nominacja Aarona mogła pochodzić od antypapieża Benedykta X, co mogłoby tłumaczyć trudności z uznaniem rangi arcybiskupstwa przez jego następców. W takim przypadku tytuł arcybiskupa mógłby być datowany na lata 1058-1059, kiedy to Benedykt X był u władzy. Z drugiej strony, informacja, że około 1055 roku Aaron wyświęcił szwedzkiego biskupa Osmunda, co było zarezerwowane dla arcybiskupów, kłóci się z tą tezą.
Oprócz współpracy z księciem Kazimierzem Odnowicielem przy odbudowie państwa, Aaron był także organizatorem Kościoła w swojej diecezji. Na duchowieństwo świeckie nałożył obowiązek odśpiewywania psalmów, w tym godzinek, co było zgodne z duchem reform kluniackich. Przypisuje mu się również założenie kapitulnej biblioteki krakowskiej oraz nadanie klasztorowi tynieckiemu dziesięcin ze stołu biskupiego z gruntów opackich na „wieczne” czasy.
Niektórzy badacze twierdzą, że Aaron mógł przywieźć do Polski z Kolonii tzw. sakramentarz tyniecki, który obecnie uznawany jest za jeden z najstarszych rękopisów w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. Jednak bardziej prawdopodobne jest, że sakramentarz ten powstał w Kolonii w latach 1070-1080.
Kapituła krakowska przyjęła osobisty herb Aarona jako swój znak.
Biskup Aaron jest postacią fikcyjną w powieści historycznej Teodora Parnickiego „Srebrne orły”, gdzie jego życie i działalność zostały umiejscowione w czasach panowania Bolesława Chrobrego. Ponadto, jest jedną z głównych, tajemniczych postaci w pierwszym tomie „Nowej baśni” tego samego autora.
Przypisy
Bibliografia
- Roman Grodecki, Aaron w Polski Słownik Biograficzny tom I, Kraków 1935
- Aleksandra Witkowska, Aaron w Encyklopedia katolicka tom I, Lublin 1995 ISBN 83-86668-01-6
