Aardonyx
Aardonyx to rodzaj wczesnego zauropodomorfa, który należy do grupy anchizaurów (Anchisauria). Skamieniałości tego dinozaura zostały znalezione w górnych warstwach dolnojurajskiej formacji Elliot w Republice Południowej Afryki. Jego opis został opublikowany w 2010 roku przez Adama Yatesa oraz jego zespół. Holotypem jest rostralna połowa lewej kości szczękowej (BP/1/6254). Zwietrzałą tylną część lewej kości szczękowej odnaleziono w odległości około metra od holotypu, co sugeruje, że oba fragmenty mogą pochodzić z tej samej kości. W pobliskim obszarze odkryto także liczne szczątki czaszki oraz szkieletu pozaczaszkowego, w tym kręgi, kości kończyn, żebra i szewrony. Wszystkie te kości prawdopodobnie należą do dwóch niedorosłych osobników. Analiza histologiczna żeber oraz łopatek sugeruje, że te osobniki mogły zmarły przed osiągnięciem dziesięciu lat, kiedy to tempo wzrostu zaczyna spadać. Mierzyły one ponad 7 m długości, jednak nie zakończyły jeszcze swojego wzrostu, co wskazuje, że dorosłe osobniki mogły osiągać większe rozmiary.
Do charakterystycznych cech Aardonyx należą budowa czaszki, kręgosłupa, przedramienia i dłoni. Posiadał pięć zębów przedszczękowych, podobnie jak plateozaur, jednak cecha ta jest wynikiem konwergencji, a nie bliskiego pokrewieństwa. Zaawansowane zauropodomorfy miały szczęki w kształcie litery U, co umożliwiało im chwytanie większej ilości pożywienia, natomiast Aardonyx miał V-kształtne szczęki, co jest cechą prymitywną, ale również utracił mięsiste policzki – w przeciwieństwie do bazalnego chińskiego zauropoda Chinshakiangosaurus, który miał policzki oraz U-kształtne szczęki. Aardonyx miał stosunkowo krótkie kończyny przednie; u mniejszego osobnika kość ramienna stanowiła około 72% długości kości udowej, co sugeruje, że Aardonyx był co najmniej fakultatywnie, a prawdopodobnie głównie dwunożny.
Analiza filogenezy przeprowadzona przez Yatesa i jego współpracowników wskazuje, że Aardonyx jest jednym z najbardziej zaawansowanych zauropodomorfów, które nie są zaliczane do zauropodów – stanowi siostrzany takson dla kladu Melanorosaurus + Sauropoda, obejmującego czworonożne zauropodomorfy. Potwierdza to, że Aardonyx jest formą przejściową między bazalnymi zauropodomorfami a zauropodami. Aardonyx jest także najbardziej zaawansowanym spośród wszystkich znanych dwunożnych bazalnych zauropodomorfów.
Nazwa i gatunek
Nazwa rodzajowa Aardonyx pochodzi od słowa aard z języka afrikaans, które oznacza „ziemię”, oraz greckiego onyx, co oznacza „szpon”. Odnosi się to do grubej otoczki hematytu, która pokrywa liczne kości dinozaura, zwłaszcza paliczki. Gatunkiem typowym tego rodzaju jest Aardonyx celestae, a jego nazwa gatunkowa honoruje Celeste Yates, która wypreparowała wiele kości.
== Przypisy ==