Aaliyah

Aaliyah Dana Haughton

Aaliyah Dana Haughton (ur. 16 stycznia 1979 w Nowym Jorku, zm. 25 sierpnia 2001 na Bahamach) była amerykańską piosenkarką R&B oraz aktorką.

Życiorys

Artystka przyszła na świat na Brooklynie w Nowym Jorku, ale swoje dzieciństwo spędziła w Detroit w stanie Michigan. Jej imię w językach arabskim i hebrajskim oznacza „najwyższa”, „najbardziej egzaltowana” lub „najlepsza”, natomiast drugie imię „Dana” zostało jej nadane przez babcię ze strony matki, Mintis L. Hicks Hankerson. Wraz z bratem Rashadem Haughtonem została wychowana w wierze katolickiej. Aaliyah była Afroamerykanką, z domieszką krwi indiańskiej po stronie babci. Jej matka, Diane Haughton, również była piosenkarką, która dostrzegła talent wokalny swojej córki.

Początek kariery muzycznej Aaliyah datuje się na 1990 rok, kiedy to wystąpiła w programie telewizyjnym Star Search, wykonując ulubioną piosenkę swojej matki „My Funny Valentine”. Choć nie wygrała, to pozostawiła po sobie dobre wrażenie i kontynuowała rozwijanie swoich umiejętności wokalnych. Kolejnym etapem były koncerty w Las Vegas, gdzie występowała u boku swojej ciotki, Gladys Knight. Jej mąż, Barry Hankerson, był menedżerem, producentem muzycznym oraz założycielem wytwórni Blackground Records, z którą Aaliyah później nawiązała współpracę. Jako nastolatka uczęszczała do Detroit High School for the Fine and Performing Arts, gdzie ukończyła naukę na kierunku „taniec” z średnią ważoną (GPA) 4.0.

Kariera muzyczna

W 1992 roku Aaliyah rozpoczęła pracę nad swoim debiutanckim albumem, korzystając z pomocy starszego od niej o ponad 10 lat piosenkarza i kompozytora R. Kelly’ego, z którym rzekomo miała poślubić w 1994 roku, mając zaledwie 15 lat. Aaliyah zaprzeczyła tym plotkom w wywiadzie dla MTV, jednak według dokumentów hrabstwa Cook w Illinois, para była małżeństwem przez dwa miesiące. Jej pierwszy album zatytułowany Age Ain’t Nothing but a Number ukazał się w 1994 roku i zdobył wiele pozytywnych recenzji, osiągając status platynowej płyty w Stanach Zjednoczonych. Kolejny album, One in a Million, wydany 27 sierpnia 1996 roku, również zdobył status podwójnej platyny. Singiel o tym samym tytule stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów artystki, a inny singiel „4 Page Letter” również odniósł znaczący sukces.

W 1997 roku Aaliyah zadebiutowała jako aktorka, występując w serialu Ulice Nowego Jorku (New York Undercover), grając samą siebie. W tym samym roku zaśpiewała piosenkę „Journey to the Past” w filmie animowanym Anastazja, która została nominowana do Oscara. Rok później nagrała przebojową piosenkę „Are You That Somebody”, która znalazła się w ścieżce dźwiękowej do filmu Dr Dolittle. Utwór zdobył ogromną popularność, zwłaszcza w Nowej Zelandii, gdzie przez długi czas utrzymywał się na szczycie list przebojów.

W 2000 roku zagrała jedną z głównych ról w filmie Romeo musi umrzeć (Romeo Must Die), w którym wcieliła się w postać Trish O’Day, córki bossa jednego z gangów. Na ścieżce dźwiękowej do filmu nagrała cztery piosenki: „Try Again”, „Come Back in One Piece” (z udziałem DMX-a), „Are You Feelin’ Me” oraz „I Don’t Wanna”. Film odniósł komercyjny sukces, zarabiając w pierwszym tygodniu 18 mln dolarów, a całkowity zysk w USA przekroczył 55 mln dolarów. W 2000 roku zrealizowała również teledysk do piosenki „Try Again”, która stała się ogromnym przebojem, osiągając wysokie miejsca na listach przebojów w wielu krajach.

W kwietniu 2001 roku wydała singiel „We Need a Resolution”, stworzony we współpracy z Timbalandem. Mimo nowoczesnego brzmienia i ciekawego teledysku, utwór odniósł średni sukces komercyjny, osiągając 20. miejsce na liście przebojów w Wielkiej Brytanii. W rankingu Slant Magazine’s, podsumowującym rok 2001, piosenka została uznana za ósmy najlepszy singiel roku, a teledysk do niej – za szósty najlepszy.

Latem 2001 roku wydała trzeci album zatytułowany Aaliyah.

W sierpniu 2001 roku, wracając z nagrywania teledysku do piosenki „Rock the Boat” na wyspach Abaco na Bahamach, samolot Cessna 402B, którym leciała, rozbił się zaledwie 61 metrów od pasa startowego. W katastrofie zginęło 8 pasażerów (w tym Aaliyah) oraz pilot Luis Morales III. Zgodnie z dochodzeniem biura koronera na Bahamach, Aaliyah zmarła w wyniku poważnych oparzeń oraz urazu głowy. Dalsze śledztwo NTSB wykazało, że pilot nie miał odpowiednich kwalifikacji do prowadzenia takiego samolotu, a jego licencja FAA była sfałszowana. Dodatkowo w jego organizmie wykryto obecność kokainy oraz alkoholu, a samolot był przeładowany o 320 kg. Co więcej, pilot został zatrudniony zaledwie cztery godziny przed startem.

Aaliyah została pochowana 31 sierpnia 2001 roku na Ferncliff Cemetery and Mausoleum w Hartsdale w stanie Nowy Jork.

W 2002 roku ukazała się pośmiertna płyta artystki zatytułowana I Care 4 U, która odniosła znaczny sukces. Sześć miesięcy po jej śmierci premierę miał horror Królowa potępionych (Queen of the Damned), w którym zagrała postać Akashy, królowej wampirów. Miała również zagrać rolę Zee w drugiej i trzeciej części Matrixa, zdążyła jednak nakręcić tylko część scen. Producenci filmu stwierdzili, że materiału jest za mało, co doprowadziło do decyzji o obsadzeniu Nonie Gaye w tej roli, pomimo protestów fanów. Aaliyah była również pierwszym wyborem producentów do roli Brendy Meeks w komedii Straszny film (Scary Movie), jednak odmówiła, a rolę tę zagrała Regina Hall. Ponadto była pierwszym wyborem do głównej roli w serii filmów Honey, ale jej śmierć zmusiła producentów do poszukiwania innej aktorki, którą ostatecznie została Jessica Alba. Po wznowieniach albumów Aaliyah i One in a Million wydano trzypłytową publikację Ultimate Aaliyah, zawierającą m.in. film dokumentalny o życiu artystki.

Dyskografia

  • 1994 Age Ain’t Nothing but a Number
  • 1996 One in a Million
  • 2001 Aaliyah
  • 2002 I Care 4 U
  • 2005 Ultimate Aaliyah

Filmografia

  • Ulice Nowego Jorku
  • Romeo musi umrzeć (2000)
  • Królowa potępionych (2002)

Wideografia

  • Age Ain’t Nothing but a Number (1994–1995)
  • Back & Forth
  • At Your Best (You Are Love) (Remix)
  • Age Ain’t Nothing but a Number
  • Down with the Clique
  • One in a Million (1996–1997)
  • If Your Girl Only Knew
  • One in a Million
  • Got to Give It Up
  • 4 Page Letter
  • Hot like Fire (Timbaland’s Groove Mix)
  • The One I Gave My Heart To (Radio Version)
  • Aaliyah (2001–2002)
  • We Need a Resolution
  • Rock the Boat
  • More Than a Woman
  • I Care 4 U
  • I Care 4 U (2002–2003)
  • Miss You
  • Don’t Know What to Tell Ya
  • Got To Give It Up (New Remix)
  • Soundtracki (1997–2000)
  • The Thing I Like
  • One In A Million (Remix)
  • Journey to the Past
  • Are You That Somebody?
  • Try Again
  • Come Back in One Piece
  • Inne (1994–2000)
  • Summer Bunnies (R. Kelly featuring Aaliyah)
  • I Need You Tonight (Junior M.A.F.I.A. featuring Aaliyah)
  • One More Chance / Stay With Me (The Notorious B.I.G.)
  • Freedom (Various Artists featuring Aaliyah)
  • Crush On You (Lil’ Kim featuring Lil’ Cease)
  • Up Jumps Da Boogie (Timbaland & Magoo featuring Missy Elliott & Aaliyah)
  • Luv 2 Luv Ya (Timbaland & Magoo featuring Shaunta Montegomery)
  • Make It Hot (Nicole Wray featuring Missy Elliott & Mocha)
  • Here We Come (Timbaland featuring Magoo & Missy Elliott)
  • Holiday (Naughty By Nature)
  • We At It Again (Timbaland & Magoo featuring Static & introducing Sebastian)

Nagrody i wyróżnienia

American Music Awards

  • 1995, Favorite Soul/R&B New Artist (Nominacja)
  • 1999, Favorite Soul/R&B Female Artist (Nominacja)
  • 2002, Favorite Soul/R&B Female Artist (Zwyciężczyni)
  • 2002, Favorite Soul/R&B Album: Aaliyah (Zwyciężczyni)
  • 2003 (Listopad), Favorite Soul/R&B Female Artist (Zwyciężczyni)

BET Awards

  • 2001, Best Actress: Romeo Must Die (Nominacja)
  • 2001, Best Female R&B Artist (Nominacja)
  • 2002, Best Actress: Queen of the Damned (Nominacja)
  • 2002, Best Female R&B Artist (Nominacja)
  • 2002, Video of the Year: Rock the Boat (Nominacja)
  • 2002, Viewer’s Choice: Rock The Boat (Nominacja)

Billboard-AURN R&B/Hip-Hop Awards

  • 2002, Top R&B/Hip-Hop Artist (Nominacja)
  • 2002, Top Female R&B/Hip-Hop Artist (Nominacja)
  • 2002, Top R&B/Hip-Hop Singles Artist (Nominacja)
  • 2002, Top R&B/Hip-Hop Single: Rock The Boat (Nominacja)
  • 2002, Top R&B/Hip-Hop Single – Airplay: Rock The Boat (Nominacja)
  • 2003, Top R&B/Hip-Hop Artist (Nominacja)
  • 2003, Top Female R&B/Hip-Hop Artist (Zwyciężczyni)
  • 2003, Top R&B/Hip-Hop Singles Artist (Nominacja)
  • 2003, Top R&B/Hip-Hop Single – Airplay: Miss You (Nominacja)

Grammy Awards

  • 1999, Best R&B Vocal Performance – Female: Are You That Somebody? (Nominacja)
  • 2001, Best R&B Vocal Performance – Female: Try Again (Nominacja)
  • 2002, Best R&B Album: Aaliyah (Nominacja)
  • 2002, Best R&B Vocal Performance – Female: Rock the Boat (Nominacja)
  • 2003, Best R&B Vocal Performance – Female: More than a Woman (Nominacja)

Icon Israeli Musical Artist Award

  • 2004, Best Selling International Female Artist of The Year (Nagroda Honorowa)

MOBO Awards

  • 2002, Best Video: More than a Woman (Zwyciężczyni)

MTV Europe Awards

  • 2000, Best R&B Artist (Nominacja)

MTV Video Music Awards

  • 1999, Best R&B Video: Are You That Somebody? (Nominacja)
  • 1999, Best Video from a Film: Are You That Somebody? (Nominacja)
  • 2000, Best Female Video: Try Again (Zwyciężczyni)
  • 2000, Best Video From Film: Try Again (Zwyciężczyni)
  • 2000, Best Choreography: Try Again (Nominacja)
  • 2002, Best R&B Video: Rock the Boat (Nominacja)
  • 2003, Best R&B Video: Miss You (Nominacja)

NAACP Image Awards

  • 1999, Outstanding Music Video: Are You That Somebody (Nominacja)
  • 2001, Outstanding Music Video: Try Again (Nominacja)
  • 2002, Outstanding Female Artist (Zwyciężczyni)
  • 2002, Outstanding Album: Aaliyah (Nominacja)
  • 2002, Outstanding Music Video: Rock The Boat (Nominacja)

NME Awards

  • 2002, Best R&B/Soul Act (Zwyciężczyni)

Prestige Awards

  • 2002, Entertainer of the Year (Nagroda Honorowa)

Soul Train Lady of Soul Awards

  • 1995, Best R&B/Soul New Artist: Back & Forth (Nominacja)
  • 1999, Best R&B/Soul Song: Are You That Somebody? (Nominacja)
  • 1999, Best R&B/Soul or Rap Music Video: Are You That Somebody? (Nominacja)
  • 2000, Best R&B/Soul Single: Try Again (Nominacja)
  • 2000, Best R&B/Soul or Rap Music Video: Try Again (Nominacja)
  • 2001, Best R&B/Soul or Rap Song of the Year: Try Again (Nominacja)
  • 2002, Best R&B/Soul Album of The Year: Aaliyah (Nominacja)
  • 2002, Best R&B/Soul Single: Rock the Boat (Zwyciężczyni)
  • 2002, Best R&B/Soul or Rap Song of the Year: Rock the Boat (Zwyciężczyni)
  • 2002, Best R&B/Soul or Rap Video of The Year: Rock The Boat (Nominacja)

Soul Train Music Awards

  • 1995, Best R&B/Soul or Rap New Artist (Nominacja)
  • 1995, Best Female R&B/Soul Album: Age Ain’t Nothing But A Number (Nominacja)
  • 1997, Best Female R&B/Soul Album: One In A Million (Nominacja)
  • 1998, Best Female R&B/Soul Single: One in a Million (Nominacja)
  • 2002, Best Female R&B/Soul Album: Aaliyah (Nominacja)
  • 2002, Best R&B/Soul or Rap Album of the Year: Aaliyah (Nominacja)
  • 2002, Best Female R&B/Soul Single: Rock the Boat (Zwyciężczyni)

Source Awards

  • 2003, Female R&B Artist of the Year (Nominacja)

World Music Award

  • 2001, World’s Best Selling R&B Artist (Nominacja)
  • 2002, World’s Best Selling Female R&B Artist (Zwyciężczyni)

Przypisy

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona artystki (ang.)