AAD (spadochroniarstwo)

AAD (ang. Automatic Activation Device)

Automatyczne urządzenie aktywujące spadochron, znane również jako automat spadochronowy, to mechanizm, który otwiera spadochron zapasowy, gdy skoczek nie aktywuje spadochronu głównego.

Najpopularniejsze AAD

CYPRES 2

Pierwszy automat AAD, CYPRES (ang. CYbernetic Parachute RElease System), pojawił się na rynku w 1991 roku. Wyróżnia się trzema wariantami:

CYPRES Expert – aktywuje spadochron na wysokości 225 metrów przy prędkości spadania minimum 35 m/s.
CYPRES Student – otwiera spadochron na wysokości 225 metrów przy prędkości spadania minimum 13 m/s.
CYPRES Tandem – uruchamia spadochron na wysokości 575 metrów przy prędkości spadania minimum 35 m/s.

Vigil

Ten automat działa w trzech trybach:

Pro – otwiera spadochron na wysokości 250 metrów przy prędkości spadania minimum 35 m/s.
Student – aktywuje spadochron na wysokości 300 metrów przy prędkości spadania minimum 20 m/s.
Tandem – uruchamia spadochron na wysokości 600 metrów przy prędkości spadania minimum 35 m/s.

MarS m²

Automat ten również działa w trzech trybach:

Expert – 270 metrów nad ziemią, gdy prędkość przekracza 35 m/s.
Student – 330 metrów nad ziemią, gdy prędkość przekracza 20 m/s.
Tandem – 610 metrów nad ziemią, gdy prędkość przekracza 35 m/s.

Argus

W przeszłości na rynku był także automat Argus, który działał w czterech trybach:

Standard – 250 metrów nad ziemią przy prędkości przekraczającej 35 m/s.
Novice – 300 metrów nad ziemią przy prędkości przekraczającej 20 m/s.
Tandem – 660 metrów nad ziemią przy prędkości przekraczającej 35 m/s.
Swoop – 250 metrów nad ziemią przy prędkości przekraczającej 35 m/s.

Problemy automatu

W 2009 roku w Polsce doszło do tragicznego wypadku, w którym automat Argus nie zadziałał prawidłowo. Incydent ten, a także podobne zdarzenia w innych krajach, doprowadziły do zawieszenia użycia automatu Argus w niektórych państwach, w tym w Polsce. Urząd Lotnictwa Cywilnego zakazał użytkowania Argusa 19 marca 2010 roku. Rok później zezwolono na jego używanie, jednak zakaz był również związany z decyzjami niektórych producentów pokrowców spadochronowych. Reprezentanci firmy Aviacom, która produkowała automat Argus, twierdzili, że zawieszenie automatu przez producentów pokrowców wynikało z przyczyn politycznych, a nie bezpieczeństwa. Obecnie automat Argus nie jest produkowany, a przyczyną zakończenia działalności firmy było uniemożliwienie jego użytkowania w niektórych pokrowcach.

KAP-3P1

W Wojsku Polskim używany jest automat o radzieckiej konstrukcji, KAP-3P1, KAP-3, KAP-3P, KAP-3MP1 (na przykład w zestawie spadochronowym DEDAL z zapasowym spadochronem AZ-95).

Automat KAP-3 składa się z dwóch głównych współdziałających mechanizmów: zegarowego i aneroidowego (barometr metalowy). Mechanizm zegarowy umożliwia opóźnienie otwarcia spadochronu w zakresie od 2 do 5 sekund od momentu jego włączenia, co następuje po odpowiednim nastawieniu a.s. i wyciągnięciu elastycznej zawleczki unieruchamiającej. Z kolei mechanizm aneroidowy, działający na podstawie różnicy ciśnień na różnych wysokościach, pozwala na automatyczne otwieranie spadochronu w granicach wysokości od 500 do 4000 m. Żądaną wysokość otwarcia osiąga się poprzez odpowiednie nastawienie aneroidu według znajdującej się na jego tarczy podziałki. Przy dużym opóźnieniu (np. oddzielenie skoczka od samolotu na wysokości 3000 m z otwarciem spadochronu na 1000 m), najpierw działa mechanizm zegarowy, a w ostatniej sekundzie jest blokowany przez mechanizm aneroidowy, aż skoczek osiągnie ustaloną wysokość. Po osiągnięciu tej wysokości aneroid zwalnia mechanizm zegarowy, który działa jeszcze przez 0,8–1,2 sekundy, zwalniając sprężynę roboczą, połączoną z linką wyzwalającą, do której przymocowane są zawleczki zamykające zamki stożkowe. Zwolnienie sprężyny powoduje wyciągnięcie zawleczek z zamków stożkowych i otwarcie pokrowca spadochronu, w którym znajduje się spadochron. Przy skokach do 500 m pracuje jedynie mechanizm zegarowy, a automat jest umieszczony w odpowiedniej kieszeni na pokrowcu spadochronu.

FXC-12000

Francuski automat FXC działa przy prędkości przekraczającej 19,8 m/s, ale może zadziałać już przy prędkości powyżej 12,2 m/s.

Zalety:

niska cena zakupu
brak kosztów związanych z uruchomieniem automatu (mechanizm sprężynowy wystarczy naciągnąć i ponownie podłączyć).

Wady:

duży rozmiar
ciężar
niska precyzja
podatność na przypadkowe wyłączenie
przydatny głównie do skoków szkolnych po kosztownym dostosowaniu pokrowca
konieczność rocznych przeglądów poza granicami kraju.

Źródło:

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

W. Stasiak: Encyklopedia Techniki Wojskowej. Jerzy Modrzewski (Przewodniczący Komitetu Naukowo-Redakcyjnego). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 42. ISBN 83-11-07275-2.