A Whiter Shade of Pale

A Whiter Shade of Pale

A Whiter Shade of Pale (w polskim tłumaczeniu: Bielszy odcień bieli) to debiutancki utwór brytyjskiej grupy rockowej Procol Harum, który zdobył międzynarodową popularność. Singiel z tą rockową balladą osiągnął szczyty list przebojów w wielu krajach, stając się wizytówką zespołu. Do tej pory nagrano ponad 900 coverów.

Muzyka

Utwór został zarejestrowany w wersji monofonicznej w studiu czterośladowym w maju 1967 roku w Olympic Studios w Barnes w Londynie. W skład zespołu wchodzili:

• Gary Brooker – śpiew, fortepian
• Matthew Fisher – organy Hammonda
• David Knights – gitara basowa
• Ray Royer – gitara elektryczna
• Bill Eyden (muzyk sesyjny) – perkusja

Utwór nagrano w studiu „na żywo”, bez montażu, w trzech podejściach. Kilka dni później nagrano go ponownie z nowym perkusistą Bobbym Harrisonem, jednak ta wersja została uznana za gorszą, więc do dystrybucji trafiła wersja pierwotna.

Główny motyw muzyczny grany na organach Hammonda był inspirowany Arią na strunie G z III Suity Orkiestrowej D-dur (BWV 1068) autorstwa Johanna Sebastiana Bacha, choć nie jest to dosłowny cytat. Słychać w nim również odniesienia do kantaty Wachet auf, ruft uns die Stimme (BWV 140) tego samego kompozytora.

Tekst

Tekst utworu, napisany przez Keith Reida, jest psychodeliczny. Autor przyznał, że tytuł wpadł mu do głowy podczas imprezy. Sam tekst składa się z luźnego ciągu myśli (strumienia świadomości). W oryginalnej wersji utwór zawierał cztery zwrotki, jednak na singlu znalazły się tylko dwie. Trzecia i (rzadziej) czwarta zwrotka są wykonywane jedynie na koncertach Procol Harum. Zwrot A whiter shade of pale stał się popularnym frazeologizmem w języku angielskim i jest często parafrazowany w formie X er shade of Y (jakiś odcień czegoś). Polskie, mniej dosłowne tłumaczenie tytułu również doczekało się różnych parafraz, w tym w tytule audycji radiowej Programu III Polskiego Radia oraz płyty Bielszy odcień bluesa.

Wydanie singla

Singiel zadebiutował na rynku 12 maja 1967 roku. W czerwcu zdobył pierwsze miejsce na brytyjskiej liście przebojów, utrzymując się tam przez sześć tygodni. Utwór osiągnął także pierwszą lokatę w wielu innych krajach europejskich. W Stanach Zjednoczonych dotarł do piątej pozycji na liście przebojów, sprzedając się w ponad milionie kopii.

Proces o prawa autorskie

W 2005 roku były organista Procol Harum, Matthew Fisher, wniósł pozew przeciwko Gary’emu Brookerowi oraz producentowi, twierdząc, że był współautorem muzyki utworu (zmienił niektóre akordy i dodał drugi motyw muzyczny w kontrapunkcie).

Fisher wygrał sprawę w grudniu 2006 roku, przyznano mu 40% tantiem, jednak tylko od 2005 roku, a nie od momentu skomponowania utworu.

Gary Brooker i producent (Onward Music) odwołali się od wyroku do wyższej instancji (Court of Appeal of England and Wales) w 2007 roku. W kwietniu 2008 roku sąd podtrzymał współprawo autorskie Fishera, odmawiając mu jednak tantiem, ponieważ roszczenie zostało zgłoszone 38 lat po skomponowaniu utworu. Pełne prawa autorskie wróciły do Brookera.

W listopadzie 2008 roku Matthew Fisher zyskał możliwość odwołania się od tego wyroku do Izby Lordów. Apelacja została złożona w kwietniu 2009 roku, a wyrok zapadł 30 lipca 2009 roku, przywracając orzeczenie pierwszej instancji. Lordowie stwierdzili, że w brytyjskim prawie nie ma limitów czasowych ograniczających możliwość zgłaszania roszczeń do praw autorskich. Prawa do części przyszłych tantiem zostały ponownie przyznane Fisherowi.

Popularność

Utwór doczekał się ponad 900 coverów. Pojawił się również na ścieżkach dźwiękowych wielu filmów, takich jak:

• Wielki chłód
• Purple Haze
• Przełamując fale
• Nowojorskie opowieści
• The Boat That Rocked
• Niepamięć

Obok „Bohemian Rhapsody” zespołu Queen, utwór zajął pierwsze miejsce na liście najlepszych brytyjskich singli w latach 1952-1977 (Brit Awards). W 2004 roku magazyn Rolling Stone umieścił go na 57. miejscu listy 500 utworów wszech czasów.

Listy przebojów

Wersja Annie Lennox

Annie Lennox nagrała swoją wersję utworu na swój drugi solowy album, Medusa, wydany w 1995 roku. Singiel osiągnął 16. miejsce na liście UK Singles Chart w Wielkiej Brytanii i znalazł się w pierwszej dwudziestce list sprzedaży we Francji i Belgii. Utwór został wykorzystany w filmie System z Sandrą Bullock.

Przypisy