Pierwszy sezon serialu A gdyby…?
Pierwszy sezon amerykańskiego animowanego serialu antologicznego A gdyby…?, który zadebiutował w 2021 roku i został stworzony na podstawie serii komiksów Marvel Comics zatytułowanej Co by było, gdyby?, przedstawia alternatywne wersje wydarzeń ukazanych w filmach Filmowego Uniwersum Marvela. Wśród historii, które znalazły się w tym sezonie, możemy zobaczyć: Peggy Carter przyjmującą serum superżołnierza zamiast Steve’a Rogersa; T’Challę, który zamiast Petera Quilla został porwany przez Łowców i stał się Star-Lordem; Hanka Pyma, który w zemście za śmierć córki, Hope, morduje pierwszych Avengers; Stephena Strange’a, który, tracąc Christine Palmer, usiłuje ją wskrzesić dzięki magii; świat opanowany przez kwantowy wirus, który zamienia ludzi w zombie; Tony’ego Starka, którego uratował Killmonger w Afganistanie; Thora, który żyje w świecie, gdzie Loki nie jest jego adoptowanym bratem; Ultrona, który triumfuje i pokonuje Avengers, oraz Obserwatora, który formuje drużynę Strażników Multiwersum, aby stawić czoła Ultrona.
Główną scenarzystką pierwszego sezonu oraz twórczynią serialu była A.C. Bradley, natomiast reżyserem Bryan Andrews. W serialu głosu użyczył Jeffrey Wright jako Obserwator oraz ponad pięćdziesięciu aktorów, którzy wcześniej wystąpili w filmach franczyzy.
Pierwszy sezon A gdyby…? jest częścią franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela, należy do IV Fazy tego uniwersum i stanowi część drugiego rozdziału zatytułowanego Saga multiwersum. Premiera miała miejsce 11 sierpnia 2021 roku w serwisie Disney+, a ostatni, dziewiąty odcinek, został wyemitowany 6 października. W grudniu 2019 roku ogłoszono drugi sezon, który zadebiutował w 2023 roku. W Polsce cały pierwszy sezon udostępniono 14 czerwca 2022 roku. Pierwszy sezon A gdyby…? zyskał pozytywne recenzje od krytyków i był nominowany do nagród Annie oraz Emmy. W listopadzie 2021 roku zapowiedziano spin-off odcinka „A gdyby… zombie!?” zatytułowany Marvel Zombies.
Obsada
Narratorem był Jeffrey Wright jako Obserwator, przedstawiciel rasy obserwującej multwiersum. Każdy odcinek ukazuje inną wersję postaci znanych z produkcji Filmowego Uniwersum Marvela, w której ponad pięćdziesięciu aktorów powtórzyło swoje role, w tym: Hayley Atwell, Samuel L. Jackson, Jeremy Renner, Stanley Tucci, Dominic Cooper, Bradley Whitford, Ross Marquand, Neal McDonough, Sebastian Stan, Toby Jones, Chadwick Boseman, Michael Rooker, Josh Brolin, Benicio del Toro, Kurt Russell, Ophelia Lovibond, Carrie Coon, Tom Vaughan-Lawlor, Karen Gillan, Djimon Hounsou, John Kani, Sean Gunn, Chris Sullivan, Seth Green, Danai Gurira, Mark Ruffalo, Tom Hiddleston, Clark Gregg, Jaimie Alexander, Frank Grillo, Michael Douglas, Benedict Cumberbatch, Rachel McAdams, Benedict Wong, Tilda Swinton, Leslie Bibb, Paul Rudd, Evangeline Lilly, Paul Bettany, Jon Favreau, Emily VanCamp, David Dastmalchian, Michael B. Jordan, Angela Bassett, Andy Serkis, Don Cheadle, Chris Hemsworth, Natalie Portman, Kat Dennings, Jeff Goldblum, Cobie Smulders, Taika Waititi, Rachel House, Clancy Brown, Georges St-Pierre.
Kilkunastu aktorów zastąpiło oryginalne głosy: Josh Keaton jako Steve Rogers, Brian T. Delaney jako Peter Quill, Fred Tatasciore jako Drax, Corvus Glaive i Volstagg, Lake Bell jako Natasha Romanoff, Mick Wingert jako Tony Stark, Alexandra Daniels jako Carol Danvers, Mike McGill jako Thaddeus Ross, Stephanie Panisello jako Betty Ross, Hudson Thames jako Peter Parker / Spider-Man, Kiff VandenHeuvel jako Obadiah Stane, Beth Hoyt jako Virginia „Pepper” Potts, Ozioma Akagha jako Shuri, Josette Eales jako Frigga, David Chen jako Hogun, Max Mittelman jako Fandral oraz Cynthia McWilliams jako Gamora. Marquand podkładał również głos Ultronowi.
W dwóch ostatnich odcinkach występują postacie, które pojawiły się wcześniej jako „Strażnicy Multiwersum”: Atwell jako Peggy Carter / Kapitan Carter, Cumberbatch jako Doctor Strange Supreme, Bell jako Natasha Romanoff / Czarna Wdowa, Boseman jako T’Challa / Star-Lord, Jordan jako Killmonger i Hemsworth jako Thor.
W odcinku finałowym powracają również: Russell jako Ego oraz Delaney jako Peter Quill z drugiego odcinka; Hiddleston jako Loki i Jackson jako Nick Fury z trzeciego, Akagha jako Shuri z szóstego oraz Jones jako Arnim Zola i Marquand jako Ultron z ósmego. Dodatkowo McWilliams jako Gamora i Wingert jako Tony Stark / Iron Man powtarzają swoje role z odcinka, który został włączony do drugiego sezonu.
Emisja
Pierwszy sezon A gdyby…?, składający się z 9 odcinków, zadebiutował 11 sierpnia 2021 roku w serwisie Disney+. W Polsce cały sezon był dostępny od 14 czerwca 2022 roku, w momencie uruchomienia serwisu.
Lista odcinków
Produkcja
Rozwój projektu
We wrześniu 2018 roku ogłoszono, że Marvel Studios pracuje nad serialami na potrzeby serwisu Disney+. Aktorzy z filmów mieli powtórzyć swoje role w tych produkcjach. Kevin Feige był odpowiedzialny za te projekty, podobnie jak w przypadku filmów, których jest producentem. W marcu 2019 roku podano informację o planowanej produkcji pierwszej animowanej serii studia, opartej na komiksach Co by było, gdyby?, która miała przedstawiać alternatywne wersje wydarzeń znanych z filmów Filmowego Uniwersum Marvela. Marvel Studios i The Walt Disney Company oficjalnie zapowiedzieli serial miesiąc później. W sierpniu 2019 roku ujawniono, że A.C. Bradley została główną scenarzystką, a Bryan Andrews zajął się reżyserią.
Brad Winderbaum podkreślił, że nie był to przypadek, iż premiera serialu przewidziana była tak szybko po finale pierwszego sezonu Lokiego, który wprowadził koncepcję multiwersum, ponieważ A gdyby…? bada aspekty tego multiwersum. Bradley potwierdziła, że wszystkie odcinki sezonu są kanoniczne dla FUM, a większość z nich osadzona jest w swoich własnych uniwersach. Z uwagi na to, że prace nad serialem rozpoczęto przed powstaniem Lokiego i filmu Doktor Strange w multiwersum obłędu (2022), nie miała pewności co do tego, jak te produkcje będą przedstawiać multiwersum FUM. Skupiła się na możliwościach alternatywnych linii czasowych, które określiła jako „próbkę różnorodnych czekoladek”, pozostawiając elementy takie jak Agencja Ochrony Chronostruktury do pokazania w innych produkcjach. Feige i Winderbaum informowali zespoły kreatywne Lokiego i Doktora Strange’a w multiwersum obłędu o tym, co dzieje się w A gdyby…? podczas prac nad tymi projektami. Zespół kreatywny serialu spotkał się z producentami wykonawczymi Lokiego, Stephenem Broussardem i Kevinem Wrightem, a także z Mary Livanos, współproducentką wykonawczą WandaVision (2021), aby ustalić „zbiór zasad” dotyczących multiwersum, rozgałęzień linii czasowych oraz wydarzeń w ramach ich powiązań.
Producentami wykonawczymi pierwszego sezonu zostali: Bradley, Andrews, Feige, Winderbaum, Victoria Alonso i Louis D’Esposito, natomiast Carrie Wassenaar była producentką. W grudniu 2019 roku Feige ujawnił, że pierwszy sezon ma liczyć 10 odcinków. Na początku sierpnia 2021 roku ogłoszono, że ostatecznie będzie to 9 odcinków. Zmniejszenie liczby odcinków było wynikiem opóźnień w produkcji spowodowanych pandemią COVID-19. Jeden z odcinków nie został ukończony na czas i został przeniesiony do drugiego sezonu. W lipcu 2022 roku potwierdzono, że serial wchodzi w skład Sagi multiwersum.
Scenariusz
Kevin Feige ujawnił, że serial ma prezentować „kluczowe momenty” z całego Filmowego Uniwersum Marvela w zmieniony sposób. Na przykład, w pierwszym odcinku Peggy Carter dostaje serum superżołnierza zamiast Steve’a Rogersa. Scenarzyści początkowo nie byli pewni, czy mogą wykorzystać Spider-Mana, ponieważ prawa filmowe do tej postaci posiada Sony Pictures, ale ostatecznie uzyskali na to zgodę. Przed rozważeniem scenariuszy w stylu „co by było, gdyby”, scenarzyści zbadali wszystkich bohaterów FUM, aby określić „co ich motywuje”. Chcieli mieć pewność, że poza zmianą fabuły w stylu „co by było, gdyby” istnieje także potencjał fabularny, umożliwiający eksplorację różnych scenariuszy pokazujących „bohatera za tarczą”. Bradley porównała równowagę pomiędzy badaniem postaci a akcją jako spotkanie Szklanej pułapki (1988) z Wesem Andersonem.
A.C. Bradley, Bryan Andrews, Brad Winderbaum, Simona Paparelli, Matthew Chauncey i Ryan Little napisali scenariusze do 30 potencjalnych odcinków. Seria Co by było, gdyby? dostarczyła inspiracji do potencjalnych rozwiązań fabularnych. Początkowo Bradley stworzyła proste scenariusze, dbając o budżet serialu, ale studio uznało, że powinno to być „bardziej szalone”. Feige wybrał swoje ulubione koncepcje spośród 30 opcji, które następnie zawężono do dziesięciu odcinków pierwszego sezonu. Po tym, jak błędnie pojawiły się pogłoski, że każdy odcinek koncentruje się na jednym filmie z Sagi nieskończoności, Bradley wyjaśniła, że w każdym odcinku reprezentowanych będzie wiele filmów i postaci, a większość postaci ze wszystkich filmów pojawi się w całym sezonie. Winderbaum miał nadzieję, że odcinki zaintrygują widzów do ponownego odkrycia filmów.
Każdy odcinek i jego alternatywna historia jest przedstawiana przez postać Obserwatora, co czyni go „przestrogą w duchu Strefy mroku”. Odcinki korzystają z różnych gatunków filmowych i mają różną tonację, przy czym niektóre są mroczniejsze, a inne lżejsze. Na przykład jeden odcinek to thriller polityczny, kolejny to „mroczna i tragiczna historia miłosna”, a inny pozwalał Bradley „wygłupiać się” i czerpać inspirację z filmów, które lubiła w dzieciństwie, takich jak Szalona impreza (1998) i produkcje National Lampoon. W A gdyby…? wykorzystano również gatunki takie jak: horror, heist i mystery. Niektóre pomysły scenarzystów zostały odrzucone, ponieważ Marvel Studios planowało je wykorzystać w przyszłych projektach. Na przykład: profesor Hulk, starszy Steve Rogers i Pepper Potts w kostiumie Rescue zostali pokazani w Avengers: Koniec gry (2019); Loki jako bohater został przedstawiony w serialu Loki (2021–2023); Jane Foster jako Thor była zaplanowana w Thor: Miłość i grom (2022), a odcinek, który był „połową” planowanych wtedy Strażników Galaktyki vol. 3 (2023). Niewykorzystano także sceny, w której Spider-Man zamieniał się w prawdziwego pająka, uznając ją za „zbyt mroczną i przerażającą” dla docelowej grupy wiekowej serialu. Dodatkowo odrzucono odcinek inspirowany Parkiem Jurajskim (1993), w którym Avengers ukazywani byli jako dinozaury w prehistorii oraz crossover z postaciami z Gwiezdnych wojen.
Pomimo formatu antologii, scenarzyści opracowali narzędzia, które pozwoliły na pewne powiązania między odcinkami, co zaczęło się ujawniać w ósmym odcinku sezonu. Obserwator w pierwszych odcinkach był bardziej odległy i pojawiał się w tle, ale stawał się coraz bardziej widoczny w miarę postępu sezonu. Bradley porównała tę postać do publiczności, ponieważ „w miarę jak doświadcza triumfów [bohaterów] i ich tragedii, staje się bardziej zaangażowany emocjonalnie i pragnie być częścią ich świata, mimo że wie, że nie powinien”. Każdy odcinek kończył się zwrotem akcji lub pytaniem, które potencjalnie mogło być rozwinięte w kolejnym odcinku, podobnie jak sceny po napisach w filmach FUM. Podobny zabieg został zastosowany w komiksach Co by było, gdyby?. Wiele zakończeń odcinków pierwszego sezonu zostało rozwiązanych w finale. Bradley wyjaśniła, że możliwość przedstawienia wydarzeń, które nigdy nie miałyby miejsca w aktorskich produkcjach FUM, jak na przykład zabijanie bohaterów, była „najbardziej wyzwalającą częścią” serialu, a niektóre odcinki kończyły się tragedią z powodów związanych z ogólnym planem pierwszego sezonu. Pracując nad scenariuszami, scenarzyści zauważyli, że Kapitan Carter „rozkwitnie i stanie się kluczowa” w połączeniu z Obserwatorem, dlatego postanowili wracać do jej historii w kolejnych sezonach.
Casting
W lipcu 2019 roku, podczas San Diego Comic-Conu, ogłoszono, że swoje role z filmów powtórzą: Michael B. Jordan jako Erik Killmonger, Sebastian Stan jako Bucky Barnes, Josh Brolin jako Thanos, Mark Ruffalo jako Bruce Banner, Tom Hiddleston jako Loki, Samuel L. Jackson jako Nick Fury, Chris Hemsworth jako Thor, Hayley Atwell jako Peggy Carter, Chadwick Boseman jako T’Challa, Karen Gillan jako Nebula, Jeremy Renner jako Clint Barton, Paul Rudd jako Scott Lang, Michael Douglas jako Hank Pym, Neal McDonough jako Dum Dum Dugan, Dominic Cooper jako Howard Stark, Sean Gunn jako Kraglin, Natalie Portman jako Jane Foster, Taika Waititi jako Korg, Toby Jones jako Arnim Zola, Djimon Hounsou jako Korath, Jeff Goldblum jako Arcymistrz, Michael Rooker jako Yondu, Chris Sullivan jako Tasak-Man, David Dastmalchian jako Kurt i Stanley Tucci jako Abraham Erskine. Dodatkowo, Jeffrey Wright został obsadzony jako głos Obserwatora, który pełni rolę narratora serialu.
W styczniu 2021 roku ogłoszono, że Frank Grillo powróci jako Brock Rumlow. W lipcu ujawniono, że Seth Green i Andy Serkis użyczą głosów Kaczorowi Howardowi i Ulyssesowi Klauemu. W tym samym miesiącu ujawniono także, że inni aktorzy użyczą głosów postaciom, w tym Toniemu Starkowi, Steve’owi Rogersowi i Carol Danvers. Josh Keaton, Mick Wingert, Lake Bell, Brian T. Delaney i Fred Tatasciore zastąpili Chrisa Evansa, Roberta Downeya Jr. i Scarlett Johansson w rolach Rogersa, Starka, Natashy Romanoff, Petera Quilla i Draxa.
W sierpniu 2021 roku ogłoszono, że swoje role powtórzą: Angela Bassett jako Ramonda, Benedict Cumberbatch jako Stephen Strange, Benedict Wong jako Wong, Benicio del Toro jako Taneleer Tivan / Kolekcjoner, Bradley Whitford jako John Flynn, Carrie Coon jako Proxima Midnight, Clancy Brown jako Surtur, Clark Gregg jako Phil Coulson, Cobie Smulders jako Maria Hill, Danai Gurira jako Okoye, Don Cheadle jako James Rhodes, Emily VanCamp jako Sharon Carter, Evangeline Lilly jako Hope van Dyne, Georges St-Pierre jako Georges Batroc, Jaimie Alexander jako Sif, John Kani jako T’Chaka, Jon Favreau jako Harold „Happy” Hogan, Kat Dennings jako Darcy Lewis, Kurt Russell jako Ego, Leslie Bibb jako Christine Everhart, Ophelia Lovibond jako Carina, Paul Bettany jako Vision, Rachel House jako Topaz, Rachel McAdams jako Christine Palmer, Tilda Swinton jako Starożytna i Tom Vaughan-Lawlor jako Ebony Maw.
W sierpniu 2019 roku Atwell ujawniła, że prace nad nagraniami głosowymi już się rozpoczęły i trwały do początku 2020 roku. Z uwagi na zamknięcie Walt Disney Studios z powodu pandemii COVID-19, część prac była kontynuowana zdalnie. Wright nagrywał w prowizorycznym studiu w swoim mieszkaniu.
Plan Marvel Studios zakładał, że aktorzy odgrywający role w produkcjach Filmowego Uniwersum Marvela będą użyczać głosów postaciom w A gdyby…?. Ponad pięćdziesięciu aktorów powtórzyło swoje role. Brad Winderbaum ujawnił, że część obsady została zastąpiona innymi aktorami z powodu konfliktów w harmonogramach oryginalnych aktorów. Dave Bautista zauważył, że nie został zaproszony do udziału w serialu, ale Winderbaum wyraził zdziwienie jego twierdzeniem, uznając, że w pewnym momencie musiało dojść do nieporozumienia, ponieważ wszyscy aktorzy FUM zostali zaproszeni do współpracy w serialu bezpośrednio lub przez swoich agentów.
Prace nad animacją
Stephan Franck był głównym animatorem sezonu. Ryan Meinerding z Marvel Studios współpracował z Bryanem Andrewsem nad znalezieniem odpowiedniego stylu animacji, który był spójny we wszystkich odcinkach. Zastosowano styl animacji cel-shading oraz wygląd postaci zbliżony do wyglądu aktorów z filmów. Nad pierwszym sezonem pracowały studia animacyjne: Squeeze, Blue Spirit, Flying Bark Productions i Stellar Creative Lab.
A.C. Bradley zauważyła, że Marvel „starał się wykorzystać paletę kolorów, oświetlenie i projekty postaci, aby opowiedzieć jak najwięcej historii”, podobnie jak w filmach aktorskich, dostosowując kamerę i paletę kolorów w każdym odcinku. Scenograf Paul Lasaine wraz ze swoim zespołem namalował wszystkie tła sezonu, opierając je na klatkach z filmów, grafikach koncepcyjnych i planach scenograficznych z tych produkcji. Odnosząc się do przesadnej akcji i możliwości serialu, Franck zaznaczył, że starali się zachować spójność z tym, co widać w filmach, ale „każde medium ma swoją własną poezję i czyta się inaczej, a ponadto istnieje pewien poziom abstrakcji i przesady, który jest nieodłączny od animacji”. Graham Fisher i Joel Fisher odpowiadali za montaż odcinków pierwszego sezonu.
Muzyka
W październiku 2020 roku podano, że Laura Karpman skomponuje muzykę do serialu. Pracę nad muzyką określiła jako „idealny plac zabaw dla kompozytorów”, ponieważ mogła odnosić się do istniejących partytur Filmowego Uniwersum Marvela, ale także od nich odstępować. Karpman i producenci serialu inspirowali się podejściem Alana Silvestriego do pracy nad muzyką w Avengers: Koniec gry (2019), gdzie włączono już istniejącą muzykę z innych filmów FUM. Podejście Karpman polegało na „dotknięciu [istniejących tematów], a następnie kontynuowaniu”. Miała dostęp do nut i nagrań poprzednich partytur FUM, ale także zaadaptowała niektóre elementy na podstawie słuchu. W każdym odcinku sprawdzała, jak historia jest zgodna z FUM, jak odbiega i czego sama historia wymaga muzycznie.
Albumy z muzyką do każdego odcinka były wydawane kilka dni po premierze odcinków przez Marvel Music / Hollywood Records. Ścieżka dźwiękowa do odcinka What If… Captain Carter Were The First Avenger? ukazała się 13 sierpnia 2021 roku, a ostatnia, What If… the Watcher Broke His Oath?, została wydana 8 października tego samego roku.
Promocja
W sierpniu 2019 roku podczas konwentu D23 zaprezentowano fragmenty serialu. 12 listopada na Disney+ serial był promowany w krótkometrażowym dokumencie Expanding the Universe, przedstawiającym zapowiedzi Marvel Studios dla tego serwisu. Pierwszy zwiastun pierwszego sezonu zaprezentowano 10 grudnia 2020 roku. Na początku stycznia 2021 roku uruchomiono program „Marvel Must Haves”, promujący różne gadżety związane z serialem, w tym: zabawki, gry, książki i ubrania. Podczas emisji sezonu co piątek do początku października prezentowane były nowe produkty.
W czerwcu 2021 roku fragment pierwszego odcinka pokazano na panelu o kobietach w animacji na międzynarodowym Festiwalu Filmów Animowanych w Annecy. W tym samym miesiącu Hyundai Motor Company wyemitowało kilka reklam modelu Hyundai Tucson we współpracy z Marvelem. Reklama związana z serialem A gdyby…? pojawiła się w sierpniu, gdzie Party Thor prowadził samochód, napotykając walkę robotów Ultrona z Kapitan Carter, T’Challą / Star-Lordem i Supreme Doktorem Strange’em.
8 lipca opublikowano końcowy zwiastun pierwszego sezonu. 4 sierpnia 2021 roku na Disney+ zadebiutowały trzy odcinki dokumentalne Legendy Marvela, przypominające historię Peggy Carter, Projektu Avengers i Łowców w FUM. Natomiast 27 października ukazał się odcinek dokumentalny Assembled – The Making of What If…?, który pokazał kulisy powstawania sezonu.
Odbiór
Krytyka w mediach
Pierwszy sezon serialu spotkał się z pozytywnymi reakcjami krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 94% z 104 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wyniosła 7,9/10. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 16 recenzji wyniosła 69 punktów na 100.
Ben Travis z Empire Magazine stwierdził, że pierwszy serial animowany Marvel Studios to stylowy eksperyment narracyjny z zabawnymi zwrotami akcji i niespodziankami – „nic więcej, nic mniej. Dla niewtajemniczonych jest to nie do przeniknięcia”. Alan Sepinwall z Rolling Stone uznał, że A gdyby…? jest „zabawny po prostu dlatego, że poziom kontroli jakości w Marvelu jest obecnie dość wysoki i dlatego, że niektóre pomysły są z natury atrakcyjne… Jednak nie w pełni wykorzystuje nieograniczony potencjał tytułu”. Tyler Hersko z Indie Wire zauważył, że serial „może nie pokonać niechęci do superbohaterów, ale jeśli jesteś fanem, który ostatnio znudził się największą serią Disneya, może to być antidotum, którego potrzebowałeś”. Liz Shannon Miller z Collidera oceniła, że „atrakcyjność serialu polega głównie na powiązaniu z tym, co było wcześniej”, dodając, że „być może najmocniejszą stroną serialu jest to, jak wiele gwiazd FUM powraca w swoich charakterystycznych rolach”. Brian Lowry z CNN przyznał, że „to szczególnie sprytny sposób na super obsługę fanów, w pakiecie, który jest kolorowy i wystarczająco szybki, aby zabawiać tych, którzy mogą nie zdążyć zrozumieć wszystkich odniesień i sztuczek”. Ethan Anderton z /Film stwierdził, że „dla fanów, którzy już są zaangażowani we wszystko, co robi Marvel Studios, A gdyby…? będzie satysfakcjonującym remiksem, nawet pomimo frustrujących niedociągnięć serialu”.
Mateusz Piesowicz z portalu Serialowa ocenił, że A gdyby…? „prezentuje się znakomicie pod kątem animacji, której oglądanie sprawia przyjemność już przy statycznych ujęciach, ale prawdziwy popis umiejętności twórców dając dopiero w sekwencjach akcji. Nie spodziewałem się po nich wiele, oczekując raczej standardów znanych z telewizyjnej konkurencji, tymczasem otrzymałem napędzane adrenaliną widowisko”. Paulina Guz z NaEkranie.pl napisała, że A gdyby…? to „coś świeżego, kreatywnego. Widz po prostu świetnie się przy tym bawi, a czasem to jest najważniejsze”. Mikołaj Lipkowski z Movies Room przyznał, że „ten serial był dla mnie jedną, wielką sinusoidą. Dodatkowo bolesnym jest niesamowicie zmarnowany potencjał tej produkcji, która nadrabia końcówką”. Piotr Grabiec z Spider’s Web stwierdził, że „cieszy, że scenarzyści Marvela, gdy odpowiadali sobie na to pytanie, popuścili wodze wyobraźni. Jeszcze dwa miesiące temu się martwiłem, że A gdyby…? będzie nudne jak flaki z olejem, a kolejne odcinki będą silnie bazowały na filmach, ale tak się nie stało. Serial się rozkręcił i przerósł moje oczekiwania, bo poszedł w nieoczywistym kierunku, rozbudzając apetyt na więcej.
Nagrody i nominacje
Przypisy
Bibliografia
What If…? Production Brief. [w:] Disney Media and Entertainment Distribution [on-line]. 2021. [dostęp 2023-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-01)].