A gdyby…?
A gdyby…? (oryg. What If…?) to amerykański animowany serial antologiczny o tematyce superbohaterskiej, który czerpie inspiracje z serii komiksów Co by było, gdyby? wydawnictwa Marvel Comics. Serial ukazuje alternatywne wersje wydarzeń, które miały miejsce wcześniej w filmach Filmowego Uniwersum Marvela. Główną twórczynią oraz scenarzystką jest A.C. Bradley, a reżyserię powierzyli Bryanowi Andrewsowi. W serialu głos narratora użyczył Jeffrey Wright, a także wielu aktorów, którzy wystąpili w filmach franczyzy.
Pierwszy sezon A gdyby…? należy do IV Fazy Filmowego Uniwersum Marvela, podczas gdy drugi sezon wchodzi w skład V Fazy. Oba sezony są częścią drugiego rozdziału zatytułowanego Saga multiwersum. Serial zadebiutował 11 sierpnia 2021 roku na platformie Disney+, a w Polsce zadebiutował 14 czerwca 2022 roku, w dniu uruchomienia serwisu. W grudniu 2019 roku zapowiedziano drugi sezon, który zadebiutował 22 grudnia 2023 roku. W listopadzie 2021 roku zapowiedziano spin-off odcinka „A gdyby… zombie!?” pod tytułem Marvel Zombies, a w lipcu 2022 roku ogłoszono trzeci sezon A gdyby…?. Pierwszy sezon zyskał pozytywne recenzje krytyków i został uhonorowany nagrodami na ceremoniach Annie i Emmy w 2022 roku.
Obsada
Narratorem serialu jest Jeffrey Wright w roli Obserwatora, istoty z rasy obserwującej multiwersum. Każdy odcinek przedstawia inny wariant postaci z filmów Filmowego Uniwersum Marvela, w którym udział wzięło niemal siedemdziesięciu aktorów, powtarzających swoje rolę.
W pierwszym sezonie wzięli udział: Hayley Atwell, Samuel L. Jackson, Jeremy Renner, Stanley Tucci, Dominic Cooper, Bradley Whitford, Ross Marquand, Neal McDonough, Sebastian Stan, Toby Jones, Chadwick Boseman, Michael Rooker, Josh Brolin, Benicio del Toro, Kurt Russell, Ophelia Lovibond, Carrie Coon, Tom Vaughan-Lawlor, Karen Gillan, Djimon Hounsou, John Kani, Sean Gunn, Chris Sullivan, Seth Green, Danai Gurira, Mark Ruffalo, Tom Hiddleston, Clark Gregg, Jaimie Alexander, Frank Grillo, Michael Douglas, Benedict Cumberbatch, Rachel McAdams, Benedict Wong, Tilda Swinton, Leslie Bibb, Paul Rudd, Evangeline Lilly, Paul Bettany, Jon Favreau, Emily VanCamp, David Dastmalchian, Michael B. Jordan, Angela Bassett, Andy Serkis, Don Cheadle, Chris Hemsworth, Natalie Portman, Kat Dennings, Jeff Goldblum, Cobie Smulders, Taika Waititi, Rachel House, Clancy Brown, Georges St-Pierre.
W drugim sezonie powtórzyli swoje role: Atwell, Favreau, Brown, Brolin, Cumberbatch, Dennings, Douglas, Tucci, Waititi, Gillan, Green, Grillo, Goldblum, Hemsworth, Hiddleston, House, Jackson, Renner, Rudd, Ruffalo, Rooker, Russell, Smulders, Stan, Idris Elba, Peter Serafinowicz, Jude Law, Sam Rockwell, Elizabeth Olsen, John Slattery, Tessa Thompson, Cate Blanchett, Laurence Fishburne, Rachel Weisz, Atandwa Kani, Madeleine McGraw oraz Gene Farber.
Ponadto ponad dwudziestu aktorów zastąpiło oryginalnych wykonawców: Josh Keaton jako Steve Rogers, Brian T. Delaney i Mace Montgomery Miskel jako Peter Quill, Fred Tatasciore jako Drax, Corvus Glaive, Volstagg i Groot, Lake Bell jako Natasha Romanoff, Mick Wingert jako Tony Stark, Alexandra Daniels jako Carol Danvers, Mike McGill jako Thaddeus Ross, Stephanie Panisello jako Betty Ross, Hudson Thames jako Peter Parker / Spider-Man, Kiff VandenHeuvel jako Obadiah Stane, Beth Hoyt jako Virginia „Pepper” Potts, Ozioma Akagha jako Shuri, Josette Eales jako Frigga, David Chen jako Hogun, Max Mittelman jako Fandral, Cynthia McWilliams jako Gamora, Julianne Grossman jako Irani Rael, Keri Tombazian jako Mar-Vell / Wendy Lawson, Jeff Bergman jako Odyn oraz Feodor Chin jako Xu Wenwu. Dodatkowo Marquand użyczył głosu Ultronowi.
Emisja
Pierwszy sezon A gdyby…?, składający się z 9 odcinków, miał swoją premierę 11 sierpnia 2021 roku na platformie Disney+. W Polsce całość sezonu została udostępniona 14 czerwca 2022 roku, równocześnie z uruchomieniem serwisu. Drugi sezon, również składający się z 9 odcinków, zadebiutował 22 grudnia 2023 roku w Stanach Zjednoczonych i Polsce, z kolejnymi odcinkami udostępnionymi do 30 grudnia tego samego roku.
Przegląd sezonów
Lista odcinków
Sezon 1 (2021)
Sezon 2 (2023)
Produkcja
Rozwój projektu
W wrześniu 2018 roku ogłoszono, że Marvel Studios pracuje nad serialami na potrzeby serwisu Disney+. Aktorzy z filmów mieli powtórzyć swoje role. Kevin Feige miał odpowiadać za te produkcje, tak jak w przypadku filmów, których jest producentem. W marcu 2019 roku potwierdzono, że powstaje pierwsza animowana produkcja studia oparta na serii komiksów Co by było, gdyby?, która jako antologia ma ukazywać alternatywne wersje wydarzeń z filmów Filmowego Uniwersum Marvela. Marvel Studios oraz The Walt Disney Company oficjalnie zapowiedzieli ten serial miesiąc później. Wytwórnia miała już wcześniej na uwadze adaptację tej serii komiksów, jednak zdecydowano, że realizacja nastąpi po zakończeniu Sagi nieskończoności, aby zapewnić wystarczającą ilość materiału do opowiedzenia alternatywnych historii. W sierpniu ujawniono, że A.C. Bradley została główną scenarzystką, a Bryan Andrews reżyserem serialu.
Bradley została zarekomendowana przez jednego z dyrektorów studia, Jonathana Schwartza. W przeszłości ubiegała się o stanowisko scenarzystki filmu Kapitan Marvel (2019) i uznała, że A gdyby…? to jej szansa na stworzenie wielu historii. Pomysły Bradley przypadły do gustu Marvel Studios, co umożliwiło jej dołączenie do projektu w październiku 2018 roku. Andrews miał wcześniej doświadczenie jako storyboardzista w wielu kluczowych sekwencjach akcji filmów MCU. Spotkał się z Bradem Winderbaumem w 2018 roku, aby omówić reżyserię serialu.
Producentami wykonawczymi zostali: Bradley, Andrews, Feige, Winderbaum, Victoria Alonso oraz Louis D’Esposito, a Carrie Wassenaar pełniła rolę producentki. W grudniu 2019 roku Feige ujawnił, że pierwszy sezon będzie liczył 10 odcinków oraz że rozpoczęto prace nad drugim sezonem. Na początku sierpnia 2021 roku ujawniono, że oba sezony będą miały po 9 odcinków, co było wynikiem opóźnień produkcyjnych spowodowanych pandemią COVID-19. Jeden z odcinków nie został ukończony na czas, więc przeniesiono go do drugiego sezonu. W lipcu 2022 roku ogłoszono, że w trakcie produkcji jest również trzeci sezon serialu. Potwierdzono także, że serial wpisuje się w ramy Sagi multiwersum. W listopadzie potwierdzono, że Bradley i Andrews będą pracować nad drugim sezonem.
Winderbaum zaznaczył, że nie był to przypadek, iż premiera serialu została zaplanowana tuż po finale pierwszego sezonu Lokiego, który wprowadził motyw multiwersum, ponieważ A gdyby…? bada koncepcje tego multiwersum. Bradley potwierdziła, że wszystkie odcinki sezonu są kanoniczne dla MCU, a większość z nich ma miejsce w swoich własnych uniwersach. Ponieważ prace nad serialem rozpoczęły się przed powstaniem Lokiego oraz filmu Doktor Strange w multiwersum obłędu (2022), nie była pewna, jak te produkcje będą ukazywać i wyjaśniać multiwersum MCU. Skupiła się na możliwościach alternatywnych linii czasowych, które zdefiniowała jako „próbkę różnorodnych czekoladek”, pozostawiając kwestie takie jak Agencja Ochrony Chronostruktury do eksploracji w innych produkcjach. Zespół kreatywny serialu współpracował z producentami wykonawczymi Lokiego, Stephenem Broussardem i Kevinem Wrightem, a także z współproducentką wykonawczą WandaVision (2021), Mary Livanos, aby ustalić „zbiór zasad” dotyczących multiwersum, rozgałęzień linii czasowych i ich wzajemnych powiązań.
Scenariusz
Kevin Feige ujawnili, że serial pokaże „kluczowe momenty” z całego Filmowego Uniwersum Marvela w zmienionej formie. Brad Winderbaum dodał, że praca w kontekście multiwersum była wyzwaniem, ponieważ serial mógł wiązać się z większym ryzykiem i możliwościami, które nie były dostępne w innych projektach MCU. Victoria Alonso zaznaczyła, że serial stał się sposobnością do wprowadzenia większej różnorodności do MCU oraz wykorzystania większej liczby z 6000 postaci, do których Marvel Studios ma dostęp. Postacie z Marvel Comics, które dotychczas nie wystąpiły w produkcjach franczyzy, nie zostały wprowadzone w serialu, ale scenarzyści mieli możliwość stworzenia nowych postaci, aby wesprzeć narrację. Zanim zaczęli pracować nad scenariuszami „co by było, gdyby”, sprawdzili motywacje wszystkich bohaterów MCU, aby zapewnić, że poza zmianą każdego odcinka w stylu „co by było, gdyby” istniał także potencjał fabularny. Każdy odcinek i jego alternatywna historia są wprowadzane oraz zakończone przez postać Obserwatora, przedstawiając go jako „przestrogę w duchu Strefy mroku”. Odcinki wykorzystują różne gatunki filmowe i mają zróżnicowaną tonację; niektóre są mroczniejsze, inne zaś lżejsze.
A.C. Bradley, Bryan Andrews, Winderbaum, Simona Paparelli, Matthew Chauncey i Ryan Little napisali scenariusz dla 30 potencjalnych odcinków. Seria Co by było, gdyby? dostarczyła im inspiracji do możliwych rozwiązaniach fabularnych. Mimo formatu antologii, scenarzyści opracowali dla pierwszego sezonu narzędzia, które pozwoliły na pewne powiązania między odcinkami, co zaczęło się ujawniać w ósmym odcinku sezonu. Podczas tworzenia scenariuszy, twórcy zauważyli, że Kapitan Carter „rozkwitnie i stanie się ważniejsza” wraz z Obserwatorem, dlatego postanowili wrócić do jej historii w kolejnych sezonach. Spośród pozostałych 20 propozycji z 30 przygotowanych dla pierwszego sezonu, kilka zostało wybranych do drugiego sezonu. Dodatkowo, postacie oraz odniesienia do produkcji z Fazy IV zostały zaplanowane na drugi sezon. W październiku 2021 roku Bradley ogłosiła, że drugi sezon będzie bardziej skoncentrowany na odkrywaniu nowych aspektów postaci z MCU.
Casting
Plan Marvel Studios zakładał, że aktorzy, którzy odgrywali role w filmach Filmowego Uniwersum Marvela, użyczą głosów swoim postaciom w A gdyby…?. Ponad pięćdziesięciu aktorów powtórzyło swoje role w pierwszym sezonie. O połowie z nich poinformowano podczas San Diego Comic-Conu w lipcu 2019 roku. Ujawniono również, że Jeffrey Wright został obsadzony jako głos Obserwatora, który pełni rolę narratora serialu. Na początku sierpnia 2021 roku ogłoszono pozostałych aktorów z MCU, którzy powrócą w rolach głosowych w pierwszym sezonie serialu.
Brad Winderbaum ujawnił, że część obsady została zastąpiona innymi aktorami z powodu konfliktów w harmonogramie oryginalnych wykonawców.
Prace nad animacją
Stephan Franck był głównym animatorem sezonu. Ryan Meinerding z Marvel Studios współpracował z Bryanem Andrewsem w celu znalezienia odpowiedniego stylu animacji, który byłby spójny we wszystkich odcinkach. Zastosowano styl animacji cel-shading oraz wygląd postaci przypominający aktorów z filmów. Początkowo rozważano różne style w każdym odcinku lub oparcie wyglądu na komiksach Jacka Kirby’ego i Steve’a Ditko, zanim zdecydowano się na jeden styl inspirowany klasycznymi amerykańskimi ilustratorami, takimi jak Joseph Christian Leyendecker, Norman Rockwell, Tom Lovell i Mead Schaeffer. Andrews uznał, że to przyniosło „rodzaj heroicznego, hiperrealistycznego, superwyidealizowanego wyglądu, który wydaje się ikoniczny”, a jednocześnie nie jest „kreskówkowy”. Inspiracją był również Zakochany kundel (1955) z uwagi na brak „surowej grafiki” oraz ze względu na jego „piękne malarstwo”.
Nad pierwszym sezonem pracowały studia animacyjne: Squeeze, Blue Spirit, Flying Bark Productions i Stellar Creative Lab. Scenograf Paul Lasaine oraz jego zespół namalowali wszystkie tła sezonu, bazując na klatkach z filmów, grafikach koncepcyjnych i planach scenograficznych z tych produkcji. Graham Fisher i Joel Fisher odpowiadali za montaż odcinków pierwszego sezonu.
Sekwencja tytułowa została zaprojektowana przez firmę Perception, która starała się podkreślić tematykę serialu, ukazując „piękno i ideę przestrzeni”. Czerpie ona inspirację z twórczości Roberta Peaka, znanego z plakatów filmowych, między innymi do Star Treka (1979) i Excalibura (1981). Dodatkowo, wykorzystano obrazy tłuczonego szkła, aby symbolizować rozgałęzienia „Świętej Chronologii”.
Muzyka
W październiku 2020 roku ogłoszono, że Laura Karpman skomponuje muzykę do serialu. Pracę nad muzyką określiła jako „idealny plac zabaw dla kompozytorów”, ponieważ mogła odnosić się do istniejących partytur Filmowego Uniwersum Marvela, ale także od nich odstępować. Miała dostęp do nut i nagrań poprzednich partytur MCU, ale także zaadaptowała niektóre elementy ze słuchu. W każdym odcinku sprawdzała, jak historia koresponduje z MCU, jak się od niej różni i co sama historia wymaga od muzyki.
Albumy z muzyką do każdego odcinka pierwszego sezonu były wydawane kilka dni po emisji każdego odcinka przez Marvel Music / Hollywood Records. What If… Captain Carter Were The First Avenger? Soundtrack ukazał się 13 sierpnia 2021 roku, a ostatni, What If… the Watcher Broke His Oath? Soundtrack, został wydany 8 października tego samego roku.
W grudniu 2022 roku ogłoszono, że Karpman ponownie zajmie się komponowaniem muzyki do serialu, a dołączy do niej jej żona, Nora Kroll-Rosenbaum.
Promocja
W sierpniu 2019 roku na konwencie D23 zaprezentowano fragmenty serialu. Pierwszy zwiastun pierwszego sezonu ukazał się 10 grudnia 2020 roku. 8 lipca zaprezentowano ostateczny zwiastun pierwszego sezonu. 4 sierpnia 2021 roku na Disney+ pojawiły się trzy odcinki dokumentu Legendy Marvela, które przypominają historię Peggy Carter, Projektu Avengers oraz Łowców w MCU. Natomiast 27 października ukazał się odcinek dokumentu Assembled – The Making of What If…?, który pokazuje kulisy powstania sezonu.
Drugi sezon był promowany podczas panelu studia na San Diego Comic-Conie w lipcu 2022 roku, gdzie zaprezentowano publiczności odcinek What If… Captain Carter Fought the Hydra Stomper?. 15 listopada 2023 roku opublikowano zwiastun drugiego sezonu.
Odbiór
Krytyka w mediach
Pierwszy sezon A gdyby…? zyskał pozytywne recenzje krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 94% z 104 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wyniosła 7,9/10. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 16 recenzji wyniosła 69 punktów na 100.
Drugi sezon serialu również spotkał się z pozytywnym odbiorem. W serwisie Rotten Tomatoes 83% z 18 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wyniosła 7,6/10. Na Metacritic średnia ważona ocen z 5 recenzji wyniosła 78 punktów na 100.
Nagrody
Spin-off
W listopadzie 2021 roku Marvel Studios zapowiedziało serialowy spin-off odcinka „A gdyby… zombie!?”. Reżyserią zajął się Bryan Andrews na podstawie scenariusza Zeba Wellsa. Czteroodcinkowy serial Marvel Zombies ma zadebiutować w 2024 roku na Disney+.
Przypisy
Bibliografia
What If…? Production Brief. [w:] Disney Media and Entertainment Distribution [on-line]. 2021. [dostęp 2023-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-01)].