9M17 Falanga

2K8/3M11/9M17 Falanga/Skorpion

(kod NATO AT-2 Swatter) – radziecki przeciwpancerny pocisk kierowany.

Historia

Wprowadzony do uzbrojenia Armii Radzieckiej w 1962 roku, równocześnie z systemem ppk 3M6 Trzmiel, powstał w wyniku prac rozpoczętych w 1957 roku nad nową kategorią uzbrojenia. Pierwsza wersja pocisku, oznaczona jako 9M11, była kierowana ręcznie przy użyciu komend przesyłanych drogą radiową. Następna wersja, 9M17, charakteryzowała się zwiększonym zasięgiem. W 1968 roku do służby wszedł zmodernizowany wariant 9M17M, nazywany „Skorpion”, który był pierwszą wersją produkowaną na większą skalę. Jak wcześniejsze wersje, 9M17M stosowała naprowadzanie metodą MCLOS. Po wystrzeleniu pocisku, operator miał za zadanie śledzić cel, co ograniczało prawdopodobieństwo trafienia do maksymalnie 70%, nawet przy wysokim poziomie wyszkolenia operatora.

W 1969 roku powstała kolejna wersja, 9M17P, która była naprowadzana metodą SACLOS. Operator musiał jedynie utrzymywać znacznik celownika na celu, a pocisk był śledzony przez system zamontowany na nosicielu. Goniometr ustalał kąt między linią celowania a pociskiem, na podstawie którego obliczane były komendy sterujące. Dzięki automatyzacji procesu naprowadzania, w warunkach pokojowych około 90% pocisków 9M17P trafiało w cel, co znacząco poprawiło skuteczność w porównaniu do wcześniejszych wersji.

Pociski 9M17 były montowane na rakietowych niszczycielach czołgów opartych na podwoziu BRDM-2 (w tej wersji nazwanym 9K8 Flejta), a także na śmigłowcach szturmowych Mi-4AW, Mi-24 (wersje A oraz D) oraz śmigłowcach wsparcia Mi-8TB. Zyskały uznanie w siłach zbrojnych krajów Układu Warszawskiego, a także w Iraku, Libii, Syrii, Wietnamie i Jemenie Południowym. Choć obecnie uznawane są za przestarzałe, niektóre kraje trzeciego świata wciąż je używają. W sowieckiej armii były w użyciu do początku lat 80. XX wieku, kiedy to zostały zastąpione przez ponaddźwiękowy pocisk 9K114 Szturm-W, który wszedł do służby w 1976 roku.