9M120 Ataka

9M120 Ataka

9M120 Ataka (ros. 9М120 Атака, w kodzie NATO AT-9 Spiral-2) to radziecki pocisk rakietowy przeznaczony do zwalczania pojazdów opancerzonych, który jest obecnie w użyciu w Siłach Zbrojnych Federacji Rosyjskiej.

Historia

Pocisk został zaprojektowany pod koniec lat 80. XX wieku w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Maszynowego (KBM) w Kołomnie. Jego konstrukcja opiera się na wcześniejszym pocisku 9M114 Szturm, w którym wprowadzono nowoczesny silnik oraz nową głowicę. 9M120 Ataka jest przystosowany do wystrzeliwania z typowych wyrzutni używanych w systemie 9K114. Zestaw bazuje na radiowym systemie przekazywania sygnałów Raduga-M, co umożliwia łatwą modyfikację i rozwój. Pocisk ten jest przeznaczony dla śmigłowców takich jak Mi-28 oraz zmodernizowanych Mi-24, Ka-29, Mi-8, a także do użycia z naziemnymi wyrzutniami. Wersja podstawowa pocisku ma zasięg 6 km oraz zdolność przebicia pancerza wynoszącą 600 mm.

Wersja rozwojowa, oznaczona jako 9M120M, została wyposażona w głowicę kumulacyjną o przebijalności 950 mm i zasięgu 7 km. Zwiększono także minimalną odległość rażenia celów (do 800 m), a masa i długość pocisku wzrosły o 30%. Testy przeprowadzone z użyciem śmigłowca Mi-28 wykazały, że nowa wersja pocisku przewyższa 9M114M Szturm-M od 1,7 do 2,2 razy. Pocisk jest przeznaczony do eliminacji czołgów, pojazdów opancerzonych, schronów żelbetowych, umocnień polowych, systemów przeciwlotniczych krótkiego zasięgu, a także do zwalczania żywej siły w schronach oraz w terenie otwartym oraz celów powietrznych o niskiej prędkości. Zmodernizowany system, który można stosować z pokładu śmigłowców, nosi oznaczenie Ataka-W.

Oprócz zastosowania w śmigłowcach, pociski 9M120 Ataka znalazły się na uzbrojeniu radzieckiego samobieżnego niszczyciela czołgów 9P149 Szturm-SM, który został zbudowany na podwoziu transportera MT-LB. Pojazd ten może zabrać 12 pocisków Ataka. Dwie wyrzutnie pocisków Ataka są także montowane na modernizowanych bojowych wozach piechoty BMP-2, które mają jednostkę ognia wynoszącą sześć pocisków.

W Rosji kontynuowane są prace nad zastosowaniem pocisków 9M120 jako uzbrojenia ciężkiego bojowego wozu piechoty, m.in. w pojeździe Kindżał. Cztery pociski Ataka mogą być przenoszone przez rosyjski bezzałogowy pojazd bojowy typu UCGV Uran-9, a także montowane na kutrach patrolowych projektu 14310 Miraż oraz projektu 10410 Swietlak. W ramach systemu uzbrojenia kierowanego Ataka-T, pociski 9M120 są wykorzystywane w pojeździe BMPT Terminator.

Opis techniczny

Pocisk rakietowy 9M120 jest skonstruowany w aerodynamicznym układzie kaczki i jest naprowadzany półautomatycznie za pomocą komend radiowych. Do naprowadzania służy system Raduga-3 (ros. Радуга-3). Po osiągnięciu odpowiedniej odległości do celu, mierzonej dalmierzem laserowym, możliwe jest odpalenie pocisku. Operator ma za zadanie utrzymać znak celowniczy na celu na monitorze i dokonywać korekt za pomocą manipulatorów, przy czym śmigłowiec może w ograniczonym zakresie manewrować aż do momentu trafienia. Pociski zawiesza się na śmigłowcach za pomocą belek podwieszeń APU8 lub DB-3U.

Wersje

Pociski 9M120 zostały opracowane w różnych wersjach:

• 9M120 – przeciwpancerny pocisk kierowany z głowicą tandemową HEAT (przebijalność do 600 mm pancerza),
• 9M120M – przeciwpancerny pocisk kierowany z zmodyfikowaną głowicą tandemową HEAT (przebijalność do 950 mm pancerza),
• 9M120F – pocisk z głowicą odłamkowo-burzącą, przeznaczony do zwalczania nieopancerzonych celów oraz umocnień,
• 9M220O – pocisk z głowicą odłamkową do zwalczania celów powietrznych,
• 9M120-1 z głowicą tandemowo-kumulacyjną oraz 9M120-1F i 9M120-1F-1 z głowicą termobaryczną – zmodernizowane wersje wprowadzone w 2014 r. na wyposażenie m.in. samobieżnych systemów pocisków przeciwpancernych 9K132 Szturm-SM,
• 9M120D – przeciwpancerny pocisk kierowany z głowicą tandemową o zasięgu 10 000 m i przebijalności do 1000 mm.

Użytkownicy zagraniczni

Pocisk 9M120 Ataka jest dostępny dla klientów zagranicznych. W 1999 roku Iran złożył zamówienie na 500 sztuk, a w 2009 roku Słowenia złożyła swoje zamówienie. W latach 2011-2013 dostarczono pociski Ataka do Kazachstanu. Algieria złożyła zamówienie w 2013 roku, a Egipt w 2015 roku. W 2019 roku podpisano porozumienia rosyjsko-białoruskie oraz rosyjsko-serbskie na dostawy pocisków Ataka. W kolejnych latach pociski dostarczono do Indii, Indonezji oraz Wenezueli. Zainteresowanie pociskiem wyraziła również Korea Północna. W 2020 roku podpisano umowę rosyjsko-brazylijską na modernizację brazylijskich śmigłowców Mi-35 oraz dostawę nowych typów uzbrojenia, w tym pocisków 9M120 Ataka.

Użycie bojowe

Pierwsze bojowe zastosowanie pocisku 9M120 Ataka miało miejsce w kwietniu 2016 roku w Syrii, w pobliżu miasta Hims. Rosyjskie jednostki, uczestniczące w wojnie domowej, użyły śmigłowców Ka-52 do ostrzału piechoty przeciwnika oraz do niszczenia umocnień polowych.

Galeria

Przypisy

Bibliografia

Tomasz Szulc. Rosyjskie przeciwpancerne pociski kierowane. Cz. II. „Nowa Technika Wojskowa”. nr 9/96, wrzesień 1996. Warszawa: Magnum-X Sp. z o.o. ISSN 1230-1655. OCLC 749171931.