9K35 Strieła-10

9K35 Strieła-10 (znana także jako Strzała-10, w języku rosyjskim Стрела-10, kod NATO SA-13 Gopher) to radziecki zestaw rakietowy przeznaczony do obrony przeciwlotniczej o krótkim zasięgu, umieszczony na pływającym podwoziu pojazdu MTLB.

Historia

Zestaw Strieła-10 został stworzony jako nowoczesna alternatywa dla Strieły-1. Prace nad jego konstrukcją rozpoczęto w Biurze Konstrukcyjnym Precyzyjnego Przemysłu Maszynowego pod przewodnictwem głównego inżyniera A. Nudelmana, na mocy decyzji władz ZSRR z 24 lipca 1969 roku. Testy prototypu rozpoczęły się w sierpniu 1971 roku, a badania państwowe zakończono w maju 1974 roku. Na podstawie decyzji Rady Ministrów i KC KPZR z 16 marca 1976 roku, przyjęto do uzbrojenia pierwszą wersję seryjną 9K35 Strieła-10SW, wyposażoną w pociski 9M37.

W 1979 roku do służby weszła zmodernizowana wersja, 9K35M Strieła-10M, która różniła się głównie zastosowaniem pocisków 9M37M, wyposażonych w udoskonaloną głowicę samonaprowadzającą, zdolną do rozróżniania fałszywych celów termicznych. W 1981 roku do uzbrojenia trafiła kolejna zmodernizowana wersja, 9K35M2 Strieła-10M2, w której wprowadzono zautomatyzowany system przekazywania danych o celach do wyrzutni z systemów zewnętrznych. Dzięki dodatkowym pływakom, pojazd w tej wersji mógł pływać z pełnym ładunkiem rakiet i odpalać je na wodzie.

Od 1983 roku trwały prace nad kolejną modernizacją, 9K35M3 Strieła-10M3, która weszła do służby w 1989 roku. W tej wersji zastosowano nowe, większe i bardziej skuteczne pociski 9M333, które mogły być używane zamiennie z pociskami 9M37M we wszystkich wyrzutniach.

Opis

Pociski

Podstawowymi pociskami w zestawie są 9M37 oraz jego zmodernizowana wersja 9M37M. Oba są jednostopniowymi rakietami przeciwlotniczymi, z silnikiem na paliwo stałe, działającymi w jednym z dwóch trybów prędkości. Zbudowane są w aerodynamicznej konfiguracji typu „kaczka”, z przednimi sterami i stabilizatorami z tyłu. Głowica bojowa, o masie 3 kg, nosi oznaczenie 9N125. Pocisk ma długość 2190 mm i masę wynoszącą 39,2 kg (9M37) do 40 kg (9M37M), a jego przechowywanie i odpalanie odbywa się z użyciem specjalnego kontenera. Pociski te są w stanie zwalczać cele w odległości od 0,8 do 5 km oraz na wysokości od 25 do 3500 m, osiągając prędkość od 360 do 800 m/s.

Pociski kierują się na cel pasywnie, korzystając z optycznego samonaprowadzania w kanale podczerwonym. Podstawowym kanałem jest kanał optyczny, w którym głowica pocisku namierza cel, kontrastujący na tle nieba, w paśmie widzialnym. W trudnych warunkach oświetleniowych stosowane jest samonaprowadzanie w paśmie podczerwonym. Wadą tego rozwiązania jest podatność na pułapki optyczne i termiczne oraz niemożność ataku na cel na tle Słońca w obrębie kąta 20° między Słońcem a celem. Pocisk może przechwycić cele poruszające się z prędkością do 750 km/h z przedniej półsfery oraz do 1100 km/h z tyłu.

Nowocześniejsze pociski 9M333 w zestawie Strzała-10M3 mają długość 2910 mm, masę 42 kg oraz głowicę o masie 5 kg. Zasięg oraz pułap pocisku pozostają bez zmian, natomiast minimalna wysokość przechwycenia celu zmniejszyła się z 25 do 10 m.

Wyrzutnie

W zestawie zastosowano samobieżną wyrzutnię w dwóch wariantach: 9A34 oraz 9A35 (z modernizacjami oznaczonymi odpowiednio M, M2, M3). Różnią się one tym, że 9A35 jest wyposażona w radionamiernik 9S16, który służy do wykrywania celów na podstawie ich emisji radiowej. Obie wyrzutnie zbudowane są na podwoziu opancerzonego transportera gąsienicowego MT-LB. Załoga składa się z 3 osób: dowódcy, kierowcy oraz operatora uzbrojenia, który pracuje w osłoniętym stanowisku z pancerną szybą. Z pozycji marszowej do bojowej przejście zajmuje około 20 sekund. Oprócz czterech pocisków na wyrzutni, pojazd może przewozić cztery dodatkowe we wnętrzu; przeładowanie odbywa się ręcznie.

Wyrzutnia posiada system celowniczy 9S86, z dalmierzem radiolokacyjnym, jednak nie jest wyposażona w radiolokator. Naprowadzanie wyrzutni odbywa się elektrycznie, osiągając prędkość do 100°/s w poziomie. Kąt podniesienia wynosi od -5° do +80°.

Wersje

9K35 Strieła-10SW (pociski 9M37)
9K35M Strieła-10M (pociski 9M37M)
9K35M2 Strieła-10M2 (pociski 9M37M)
9K35M3 Strieła-10M3 (pociski 9M333)

Służba

System ten został przyjęty do uzbrojenia Armii Radzieckiej w 1976 roku. Pluton składający się z czterech wyrzutni, w tym jednej 9A35 z radionamiernikiem oraz trzech 9A34, wchodził w skład baterii artyleryjsko-rakietowej dywizjonu przeciwlotniczego pułku zmotoryzowanego lub pancernego. Ich rolą było uzupełnienie w baterii bardziej zaawansowanych kompleksów 2K22 Tunguska, służących do zwalczania celów w dobrych warunkach widoczności.

System był również przedmiotem eksportu do krajów Układu Warszawskiego (Polska, Czechosłowacja, Bułgaria, Węgry) oraz do krajów zaprzyjaźnionych, takich jak Afganistan, Algieria, Angola, Indie, Jordania, Irak, Korea Północna, Kuba, Libia, Syria i Jugosławia. Wyrzutnie te były używane również przez państwa powstałe po rozpadzie ZSRR oraz Jugosławii. System był wykorzystywany w działaniach bojowych, w tym w wojnach na Bliskim Wschodzie i w Afryce.

W Wojsku Polskim zestawy Strzała-10M były używane w ograniczonej liczbie od 1982 roku. Do 1988 roku zakupiono cztery zestawy (według innych źródeł, były to Strzała-10SW).